Yapay Zeka Nedir?
Çok basit ve yalın halde Yapay zeka bir bilgisayarın ve ya bilgisayar kontrolündeki bir akıllı sistemin ya da robotun insanlara benzer şekilde çeşitli fonksiyonları yapabilmesi olarak tanımlanmaktaydı. Ancak, yapay zeka teknolojilerinin baş döndürücü hızla ve sürekli gelişmesi yapa zeka kavramının daha kapsamlı bir içeriği hak ettiğini göstermektedir. Örneğin, robotları fonksiyonları itibariyle bugün geldiği evrede sadece bilgisayar kontrolü, yazılım ve iyi bir algoritma programı ile açıklayamayız. Robotiği önemli ölçüde besleyen mekanik, elektrik veya mekatronik mühendisliklerinin sensör motor fonksiyonuna odaklanmasının beraberinde getirdiği muazzam bir akıllı sistemin bütününü görmek gerekmektedir.
Aynı şekilde, yazılım mühendisliğinin, matematik ve fizik bilimi ile gerçekleştirdiği çok disiplinli çalışmaların, akıllı sistemlerde kullanılmaya başlayan akıllı malzemeler ve nano teknolojinin yani yükselen malzeme mühendisliğinin katkılarını ve büyük veri biliminin bileşenlerinden olan istatistik,ekonometri, işletme, iletişim bilimlerini, medikal yapay zeka aplikasyonları için tıp biliminin sağladığı desteği değerlendirmeden yapay zeka’nın ne olduğunu tek bir kavramla açıklamak güçleşmekte belki de sürekli farklı çözümleri ve formatıyla karşımıza çıktığı için henüz tek bir kalıba sığmamaktadır.
Yapay zeka da temel hedef insanın düşünme sistematiği analiz edilerek daha gelişmiş ve güçlü versiyonlarının yapay zeka tarafından yapılabilmesidir. İnsanlığın bilimsel çalışmalar üzerinden sürekli bilinmeyi öğrenme güdüsü, merakı, keşif isteği, evreni ve doğayı çözmek için gösterdiği gayretin bugün geldiği noktanın bir sonucu olarak yapay zeka’yı kabul etmek gerekir. Yapay zeka ve türevi kabul edilen bir çok dijital teknolojiyi bilimin teknolojiye, teknolojinin yenilikçi ürünlere dönüşümünün eserleri olarak değerlendirmeliyiz.
Yapay zekanın doğmasına neden olan insan sonuçları itibariyle kendi rakibini tabiri caiz ise kendi canavarını yaratmıştır. Sürekli öğrenebilen bu akıllı sistemlerin insan zekasının üstüne çıkabilme kapasitesi, insan zekasından bağımsız veya kontrolü dışına çıkabilecek performansı ya da gelişimi göstermesi durumunda insandan daha zeki insan üstü insansı makinelerin ve ya yaratıkların doğmasını olanaklı kılmaktadır.
Bu itibarla, yapay zeka’yı daha geniş bir içerikle zenginleştirmek ve kavramsallaştırmak gerekmektedir. Yapay zeka sisteminin arkasındaki düşünce yapay zeka ve türevi olan akıllı sistemlerin insan zekasına özgü olan algılama, öğrenme, kavramlar arası bağlantı kurabilme, düşünebilme kabiliyeti, fikir yürütme becerisi, sorun çözebilme yeteneği, sorgulayarak çıkarsama yapabilme ve nihayet karar verebilme özelliğini yüksek bilgisayar, yazılım ve diğer bilişim teknolojileri vasıtasıyla bu davranışları ve fonksiyonları icra edebilecek bir yapay zeka işletim sistemini gerçekleştirmektir.
Yapay zeka ile ilgili ilk bilimsel araştırmalar yapay sinir hücrelerini kullanan hesaplama modeli, önermeler ve mantığa dayanıyordu. Herhangi bir hesaplanabilir fonksiyonun sadece sinir hücrelerinden oluşan ağlarla hesaplanabileceği ve mantıksal işlemlerin gerçekleşebileceği fikri üzerinden çalışan bir sistem olduğu düşünülüyordu. Daha sonra bu fikir geliştirildi ve yapılan önemli çalışmalarla yapay sinir ağlarının öğrenebileceği ortaya kondu. Devrim niteliğinde ve ileri boyutta yapılan bilimsel araştırma ve çalışmalar sonunda yapay zeka ve türevlerinin insan gibi düşünebilecek ve bir çok insana ait fonksiyonu yapabilecek bir sistem içinde çalışabileceğini gösteren yapay zeka sistemleri geliştirilmiştir.
Elbette ki bu alanda gerçekleşen ilerlemeler diğer bilim alanlarının da dikkatini çekmiş disiplinler arası ortak çalışmalar daha fazla gündeme gelmeye başlamıştır. Yapılan bir çok bilimsel araştırma ve çalışma sonucunda fiziksel simge varsayımları ile çalışan sistemlerin entegre edilmesi ile insandan bağımsız zeka sistemlerinin geliştirilmesinin mümkün olduğu görülmüştür. Bu bağlamda, tüm bu çalışmaların sembolik yapay zeka ve sibernetik yapay zeka olarak literatürde tanımlanan iki ayrı akımın ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Daha sonra konuya ilişkin yapılan tüm çalışmalar yapay zeka uygulamalarının insan zekasını çoğu zaman yakaladığı ve bazı örneklerinde de geçtiğini göstermektedir.
Yapay zeka alt dalları olarak sıralarsak:
1-Makine Zekası-Akıllı Makine
2-Doğal Dil İşleme- Dil ile Düşünme
3-Konuşma Sentezi-Yapay Konuşma
4-Konuşmayı Anlama- Konuşma Analizi
5-Gerçek Kişilere Veriye Dayalı Kestirim-Tahmin-Teklif Etme-Yazılım ve Veri Tabanlı Uzman Sistemler
6-Görüntü Tanıma
7-Genetik Algoritmalar
8-Bulanık Mantık ve Yapay Sinir Ağları
9-Çoklu Örnekle Öğrenme-Multiple Instance Learning
Hiç kuşkusuz ki, Yapay Zeka bilgisayar biliminin yazılım, makine, elektrik-elektronik, malzeme, büyük veri gibi bir çok diğer bilim dalarından beslenerek gelişimini sürdüren dehşet teknolojik bir devrimdir. Başka bir ifade ile, insan gibi çalışan, insan gibi düşünebilen, konuşabilen, diğer canlıları tanıyabilen, nesnelere ait şekilleri tanıyabilen, problem çözebilen, öğrenebilen, öğretebilen ve planlama yapabilen müthiş bir inovasyondur. Sadece bilim insanları ve iş dünyası değil dünyadaki bir çok politik lider geleceğin yapay zeka da olduğunu, yapay zeka teknolojisi üreten ve kontrol edebilen ülkelerin geleceğin dünyasına yön vereceğini iddia ettiler. Bu nedenle bugün bir çok ülkenin kamu kaynaklarını ve özel sektör yatırımlarını yapay zeka teknolojilerine doğru yönlendirdiklerini gözlemliyoruz.
Yapay zeka teknolojileri kullanım IOT, ICT, imalat sektörü dışında eğitim, sağlık, hukuk, finans, lojistik, hizmet sektörü, eğlence gibi daha bir çok alanda yaygınlaşmaya başlamıştır.
Piyasadaki bazı yapay zeka ürünlerini incelersek:
1-Siri: Kişisel yardımcı (personal assistant) Apple, Iphone, ve Ipad ürünlerindeki uygulaması ile insanlara bilgi sağlamakta, yön göstermekte, mesaj göndermekte, ajandasına iş ve sosyal aktivilerini not almalarına, hatırlamalarına yardımcı olmakta ve sesli konuşma da yapabilmektedir. Siri makine öğrenmesi teknolojisinin tartışmasız en iyi örneklerinden birisidir. Konuşulan bir şeyi ya da bir soruyu anlaması ve cevap vermesi siri’nin ne kadar mucize bir buluş olduğunu göstermektedir.
2-Tesla: Yapay zeka’nın otomobil sektöründe kullanılmasının en mükemmel örneğidir. Tesla kendi kendini kullanma ( self-driving) ve müthiş bir tahmin, sensör, riskleri tanıma gücü inanılmaz bir teknolojik inovasyondur.
3-Cogito: Müşteri destek hizmetleri açısından çok önemli bir yapay zeka örneğidir. Makine öğrenmesinin veri bilimi ve davranış bilimi ile entegre olduğu bir çalışmanın ürünüdür. Milyonlarca müşteri ile temas, milyonlarca sesli arama yada müşteri ile sesli iletişim bir insanın yada birden fazla insanın yapamayacağı gerçek zamanlı (real time) müşteriye destek hizmetidir.
4-Netflix: Eğlence-sinema sektöründe özellikle popüler içerik ya da öneri getirebilen bir hizmettir. Müşterinin/kişilerin taleplerini, tercihlerini, reaksiyonunu, ilgilerini ve davranışlarını analiz etmek suretiyle tavsiyelerde bulunabilmektedir. Söz konusu bu yapay zeka teknolojisi geçmiş tercihlerinizi ve eğilimlerinizi doğru analiz ederek, yeni öneriler sunabiliyor.
5-Pandora: Müzik sektöründe çok popüler olan pandora, müziğin DNA’sı olarak tanımlanmakta, insanlara sadece güncel, popüler müzik değil insanların daha önce dinlemedikleri ya da farkında olmadıkları sistemin analiz ettiği farklı seçenekleri de sunmaktadır. Pandora çok iyi bir dijital teknoloji olarak kabul edilmektedir.
6-Nest (Google): çok başarılı bir yapay zeka ürünüdür. Davranışsal algoritma programları ile özellikle enerji tasarrufu konusunda yardımcı oluyor. Evde kimse yoksa farklı fiziki mekan, dış ortam, işyerinden kısacası uzaktan enerji tasarrufunu dijital ortamda sağlıyor. Alternatif enerji çözümleriyle de para tasarruf ettiriyor.
7-Boxever: En iyi müşteri deneyimini yaşatmak için kişiye bir çok alternatif ya da geniş seçenekler sunabilen akıllı makine öğrenmesi teknolojisidir. Başta, Seyahat/ gezi sektörü olmak üzere ulaşımda ya da kişisel hareketlilik açısından gelecek planlarınızı yönlendirmede bir çok segment, bir çok kanal ile ilgili kişiselleştirilmiş enformasyon ile yardımcı oluyor.
8-Flying Drones: 3 D model sensör ve video kamera sistemi algoritma rehberi ile nere ye ve nasıl gideceğini bilen bir teknolojidir. Drone lojistik alanında ürün gönderme, video yapma ve haber raporlamada da yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.
9-Echo: Amazon firmasının çok devrimci bir inovasyonudur. Enformasyon bulma, toplantı düzenleme, alış veriş yapma, uzaktan ışıkları kontrol etme, ışıkları açma-kapama, termostat kullanma, sorulara cevap verme, sesli kitap okuma gibi bir çok fonksiyonu icra eden olağanüstü bir yenilikçi üründür.
10-GE, Siemens,Hitachi, google health care AI based technolgies: Özellikle son yıllarda elektronik kayıt, takip, veri depolama, veri analizi ve teşhislerde kanser, göz (Google DeepMind), ilaç geliştirme, radyoloji, CT-MR taramalarını okuma, dijital röntgen, depresyonu tanıma, robot doktor asistanı, sağlık sektörü için Chatbot gibi bir çok yapay zeka ve robotbilimi uygulaması yaygınlaşmaktadır.
Yazıyı Paylaş:
