Gürkan Hüryılmaz
Değerli Meslektaşlarımız,
Haziran ayına hepimizin takip ettiği gibi CPO Türkiye Zirvesi damgasını vurdu. Meslektalşarımız tarafından yoğun ilgi ile takip edilen zirvede “Buy from TÜRKİYE” ön plana çıktı. Özel sektör ve Kamu Kurumları tarafından olumlu not alan projenin, önümüzdeki dönemlerde daha da genişlemesi öngörülüyor. TÜSMOD tarafından geliştirilen “Buy from TÜRKİYE” projesinin geleceği için yapılan çalıştayda ise SWOT analizi yapılarak, aksiyon planları belirlendi. Drewery Dünya Konteyner İndeksine göre bir sene öncesine nazaran %282 seviyelerinde artan gemi konteyner fiyatları, uzak doğuya olan ilgiyi Türkiye’ye doğru kaydırarak, “Buy from TÜRKİYE”nin son dönemlerde daha da önemli olmasını destekliyor. Bazı analistlere göre konteyner krizinin 2021 yılının sonuna kadar sürmesi bekleniyor. Tüm meslektaşlarımızı ve kurumlarımızı, bu durumun fırsata çevirerek “Buy from TÜRKİYE” projesine katılmaya davet ediyoruz.
Son dönemlerdeki emtia fiyatlarının aşağı yönlü baskılandığını görüyoruz. Dünya haberine göre; Çin, endüstriyel emtia fiyatlarındaki artışı frenlemek için ulusal rezervlerindeki bazı endüstriyel metalleri satışa çıkarmayı planlıyor. Bazı analistler dünyanın en büyük maden cevheri ve metal tüketicisi olan Çin'in on yıldır ilk defa böyle bir hamle yaptığını belirttiler. in'in Mayıs üretici fiyat endeksi (ÜFE), artan emtia fiyatlarından dolayı 12 yılın en hızlı yıllık artışını göstermişti. Çin'in ÜFE'sindeki bu hızlı artış şirketlerin kâr marjlarını düşürmüş ve küresel fiyat baskılarına dikkat çekmişti. Çin devleti doğrulamadan önce, bu planla ilgili söylentilerin oluşması üzerine Citi dün yatırımcılara gönderdiği araştırma notunda, Çin'in bu hamlesinin "herhangi bir fiziki kıtlığı çözmekten çok, piyasalardaki beklentileri yönetme spekülatörleri caydırarak emtia fiyatlarındaki artışı durdurma çabalarının" bir parçası olduğunu ifade etti. Evrim Küçük tarafından kaleme alınan yazıda, Çin’in yükselen fiyatları soğutmak için adımlar atması ve Fed’in beklentilerden önce faiz artışına işaret etmesiyle ABD Doları’nın güçlenmesi emtia fiyatlarını sert bir şekilde düşürdü. Değerli metallerden endüstriyel metallere ve tarım ürünlerine kadar tüm emtia ürünlerinde geri çekilme yaşandı. Uzmanların öngördüğü süper döngü için halen birçok neden var ve emtia boğaları savaşmaya devam edecek. Ancak işleri çok da kolay olmayacak gibi gözüküyor. Diğer yandan, yeni yayınlanan bir çalışma lityum iyon batarya kaynaklı metal ve mineral talebinin 2030 yılına kadar yüzde 400 artacağını gösteriyor. Buna bağlı olarak lityum, nikel, manganez gibi batarya emtialarında fiyat artışlarının sürmesi bekleniyor. Dünya haberine göre, Lityum karbonat ve hidroksitin 2025 yılına kadar yeterli miktarda tedarik edilmesi bekleniyor ancak yüksek nikel kimyasallarına olan talep arttıkça, hidroksit arzında 2027 yılına kadar bir sıkışıklık ortaya çıkabilir. Lityum fiyatı bu yıl %90'dan fazla yükselirken, karbonat, hidroksit ve spodumen hammaddesinin fiyatları da yükseldi. BNEF, tüm fiyatların yükselişini sürdürmesini, ancak 2022'ye kadar daha fazla arzın devreye girmesiyle kademeli olarak fiyatların yataya dönmesini öngörüyor. Büyük ölçekli madenlerin devreye girmesiyle üretimin artmasının ardından kobalt piyasasının bu yıl yaklaşık 3.300 tonluk küçük bir fazla vermesi bekleniyor. Demokratik Kongo Cumhuriyeti, 2021'de yaklaşık 166 bin 434 tona yükselmesi tahmin edilen küresel üretimin yaklaşık üçte ikisini gerçekleştiriyor. Yılbaşından bu yana %57 artarak ton başına 50.500 dolarla iki yılın en yüksek seviyesine ulaşan kobalt metal fiyatları, yıl sonuna kadar ton başına ortalama 45.000 dolar olabilir. Önümüzdeki 10 yılda pazarın görece fazla vermesi öngörüldüğünden BNEF fiyatların 2025 yılına kadar ton başına ortalama 44.000 dolar olacağını tahmin ediyor. Lider üretici Güney Afrika'daki manganez üretimi, COVID kaynaklı kesintiler azalınca nisan ayında üç kattan fazla arttı, ancak ülkedeki madencilik operasyonlarının nakliye, elektrik kesintileri ve liman operasyonları ile ilgili zorluklardan olumsuz etkilendiği belirtiliyor. BNEF'e göre manganez pil tedarik zinciri 2030 yılına kadar çok güçlü büyüme yaşayacak ve pazarın boyutu 9 kattan fazla artacak. Manganez sülfat fiyatları ocakta ton başına 867 dolardan yüzde 30 artarak haziranda 1.128 dolara çıktı. Fiyatların yıl boyunca güçleneceği ve manganez sülfat piyasasında açık oluşması beklendiğinden 2024 yılına kadar artışın devam edeceği düşünülüyor. Lityum iyon pillerin doğurduğu grafit talebi yıllık bazda %37 artarak bu yıl 447.000 tonun biraz altına ulaşacak ve 2020-2030 döneminde dörde katlanacak. Ticari araçların, ikiye katlanan talebiyle 2021'de en hızlı büyüyen segment olacak.
Tüm bu gelişmeler altında, emtia fiyat analizleri aşağıdaki şekilde ele alınmıştır.
Selamlarım ve Saygılarımla.
Metal-Demir-Çelik:
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Bakır fiyatları Haziran ayını %8.10’luk azalış ile 9.385 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Bakır Stokları ise aynı ay için %75.25’lik artış gösterdi. Bakır fiyatlarının düşüşüne neden olarak; Çin’in talebinin azalması, ABD'de beklenenden daha yakın zamanda politika sıkılaşma gidileceği beklentisi ve doların güçlenmesi gösteriliyor. Paramevzu haberine göre, Bakır fiyatlarında artış bekleyenler, yenilenebilir enerji ve elektrikli araç yatırımlarının Avrupa ve Kuzey Amerika'da talebin canlanmasını sağlayacağından emin. Yine de, bakıra yönelik harcamaların fabrika siparişlerine yansımasının biraz zaman alabileceği ve azalan talebin fiyatları bir süre baskı altında tutabileceği belirtiliyor. TD Securities emtia stratejisti, ”Çin emtia fiyatlarıyla mücadele etmek için spekülatif alımları denetleyerek ve metal rezervlerini serbest bırakarak fiyatlar üzerinde baskıyı artırıyor” şeklinde konuşuyor. İsviçre bankası Julius Baer, Şili'deki anayasa tartışması nedeniyle önümüzdeki 12 ay içinde bakır fiyatlarında %12-13'lük bir düşüş öngörüyor. Şili bakır komisyonu Cochilco; Bakır fiyatlarının 2021 yılında ortalama 4.30 $/lb ve 2022 yılında 3.95 $/lb olacağını öngörüyor. Bu yıl için küresel rafine bakır açığını 145.000 ton olarak bekleyen Cochilco, 2022 yılında dengeli bir bakır piyasası öngörüyor. Morgan Stanley, Bakır fiyatlarının 2021’in 3.çeyreğinde 9.039 USD/ton ve 4.çeyreğinde 9.149 USD/ton olmasını bekliyor.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Alüminyum fiyatları Haziran ayını %2.50’lik artış ile 2.523 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Alüminyum Stokları ise aynı ay için %7.55’lik azalış gösterdi. Alaşımlı Alüminyum fiyatları ise Haziran ayını %2.56’lık artış ile 2.200 USD/ton seviyesinde tamamladı. Uzmanlara alüminyum fiyatlarındaki artışların, Çin'deki yüksek talebin ve Çin'in sera gazı emisyonlarının azaltılmasına odaklanan yeni iklim politikasının gelecekteki metal arzını sınırlayabileceğine dair artan endişelerin bir sonucu olduğunu belirtiyor. Uluslararası Para Fonu (IMF), alüminyum fiyatlarının 2021'de 2.083 $/tona - bir önceki yıla göre %22'lik bir artış - ve 2022'de 2.126 $/tona yükseleceğini tahmin ediyor. IMF’in uzun dönem projeksiyonu ise alüminyum fiyatının 2026'da 2.276$/tona ulaşacağı yönünde. Innovation and Science Australia (ISA), alüminyum fiyatının 2021'de 2.134$/tona ve 2022'de 2.160$/tona yükseleceğini tahmin ediyor. Morgan Stanley, Alüminyum fiyatlarının 2021’in 3.çeyreğinde 2.315 USD/ton ve 4.çeyreğinde 2.337 USD/ton olmasını bekliyor.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Nikel fiyatları Haziran ayını %1.67’lik artış ile 18.450 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Nikel Stokları ise aynı ay için %5.67’lik azalış gösterdi. Outokumpu paslanmaz çelik Temmuz 2021 prim fiyatlarını; 430 kalite için 25 EUR/ton artış, 304 kalite için 47 EUR/ton artış ve 316 kalite için 242 EUR/ton artış ile açıkladı. Dünya haberine göre; Nikel sülfat piyasasının orta vadede dengede kalması ve yılbaşından bu ya yana %10 gibi bir artış gösteren fiyatların yakın vadede ton başına 18.000 dolar civarında seyretmesi bekleniyor. Çin'deki iç talep, bazı otomobil üreticilerini lityum demir fosfat gibi kimyasallara yönlendirdi ancak bu, nikel açısından zengin pil katot kimyalarının benimsenmesinde sınırlı bir etkiye sahip olacak ve bu nedenle, nikel sülfat piyasası 2024'te 128 bin ton açık verebilir.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Çinko fiyatları Haziran ayını %3.20’lik azalış ile 2.946 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Çinko Stokları ise aynı ay için %9.78’lik artış gösterdi. Morgan Stanley, Çinko fiyatlarının 2021’in 3.çeyreğinde 2.822 USD/ton ve 4.çeyreğinde 2.712 USD/ton olmasını bekliyor. Avustalya Sanayi Haziran raporuna göre, Avustralya'nın çinko üretiminin 2020-21'de tahmini 1,4 milyon tondan (metalik içerik açısından) 2022-23'te 1,6 milyon tona çıkması bekleniyor. Rapora göre LME Çinko Spot fiyat tahmini, 2021 yılı için ortalama 2.820 USD/ton olurken; 2022 ve 2023 yılları için global üretimin artması ve ticaretin normalleşmesi ile ortalama 2.425 USD/ton şeklinde düşüş yönlü oldu. Fitch Country Risk and Industry Research tarafından yapılan değerlendirmeye göre, Çinko fiyatlarının 2021 yılı için Eylül ayına kadar yükselecek ve sonrasında kadameli olarak azalacak.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Kurşun fiyatları Haziran ayını %6.45’lik artış ile 2.320 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Kurşun Stokları ise aynı ay için %16.75’lik azalış gösterdi. Aynı dönem için LME Kalay fiyatları ise %0.28’lik artış ile 33.460 dolar/ton olurken, LME Kalay stokları %170.20’lik keskin bir yükseliş gösterdi. Dünya Bankası'na göre, 2022'de yıllık ortalama kalay fiyatı ton başına 23.000 $'a düşecek ve orta vadede istikrara kavuşacak. Uluslararası Kalay Derneği, kalay fiyatlarının zirveye yaklaştığına inanıyor. Kurum, COVID kısıtlamaları gevşetildiğinde, tüketici harcamaları elektronikten uzaklaşarak seyahat ve eğlenceye geri döneceğini ve talebi azaltacağını belirtirken; arz sorunlarının azalması ile piyasanın yılın ikinci yarısında dengeye yaklaşacağını tahmin ediyor.
Demir Cevheri fiyatları, Haziran ayını %7.58’lik artış ile 213 dolar/ton seviyelerinde kapattı. Hürriyet haberine göre; Çin'de Çelik fiytları yükseldi. Kok kömürü vadeli fiyatları imalat denetimlerinden kaynaklanan arz endişeleri nedeniyle %4'ten fazla artışla bir ayın en yüksek seviyesine çıkarken, çelik fiyatları üretim kontrolleri ve esnek talepten destek buldu. Shanghai vadeli işlemler borsasında nervürlü çelik fiyatları %2.2 yükselerek 5,163 yuan seviyesinden işlem gördü. Sıcak haddelenmiş çelik (HRC) rulo fiyatları %2.8 artışla 5,458 yuana yükseldi. Temmuz vadeli paslanmaz çelik fiyatları ise %1.2 artarak 16,280 yuan seviyesine yükseldi. Steelorbis haberine göre; demir cevheri fiyatlarının 2022’nin sonunda 100$/mt’un altına düşmesi bekleniyor. Avustralya Sanayi, İnovasyon ve Bilim Bakanlığı yayımladığı çeyreklik raporuna göre, demir cevheri fiyatları 2021 yılında rekor seviyelere çıktı ve Mayıs ayının başında 238$/mt’a yükseldi. Çin ve diğer gelişmiş ekonomilerin faaliyetlerindeki toparlanma, küresel demir cevheri arzı sıkıntısı nedeniyle çelik ve tüketim mallarına yönelik talebin artmasına neden oldu. Çin’in çelik üretimindeki toparlanmanın önümüzdeki aylarda da devam ederek piyasadaki arzı artırması bekleniyor. Bu durumun çelik fiyatları ve Çinli çelik üreticilerinin marjları üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturarak demir cevheri fiyatlarının yumuşamasına neden olacağı düşünülüyor. Ayrıca Çin’in güçlü çelik talebinin bu yılın ikinci yarısında düşmesi bekleniyor. Rapora göre, Avustralya’dan yapılan demir cevheri ithalatındaki herhangi bir kesinti, fiyatlar üzerindeki mevcut yukarı yönlü baskıyı artırabilir. Küresel demir cevheri arzındaki kısıtlamanın 2021 yılında gevşemesi bekleniyor. Brezilya’daki faaliyetleri aksatan şiddetli yağışlar ve Avustralya’da sevkiyatları periyodik olarak etkileyen siklonlar, artan küresel arz için risk oluşturuyor. Avustralyalı üreticiler, bu iki faktörün fiyatlardaki mevcut yükselişi 2021 yılının ikinci yarısına kadar uzatma potansiyelinden endişeleniyor. Demir cevheri fiyatlarının önce2021 yılında yaklaşık 150$/mt olması sonrasında Brezilya’da arzın toparlanması ve Çin’in çelik üretimi azalmasıyla 2022 yılının sonunda 100$/mt’un altına düşmesi bekleniyor. Dünya haberine göre ise Çin'de demir cevheri vadeli fiyatları olumsuz hava koşulları ve yüksek fiyatları düşürmek isteyen Çinli yetkililerden gelen piyasa müdahalesi tehditlerinin çelik talebini azaltacağı endişesiyle Haziran sonunda %3'ten fazla geriledi.
Plastik ve Kauçuk:
Haziran ayında plastik fiyatlarında ortalama %2.56’lık azalışlar görülürken, en yüksek artış %1.89 ile EVA fiyatlarında görülürken, en yüksek azalış ise %11.59 ile PS fiyatlarında görüldü. Chemorbis haberlerine göre; İtalya’da 7 aydır süren PP zamları sona erdi. Zira rekabetçi Avrupa dışı menşeler ve zayıf talep, tedarikçileri fiyatlarını aşağı yönde revize etmek zorunda bıraktı. Özellikle homo PP için iyileşen arz düşünülürse, Temmuz beklentileri ilave düşüşlere işaret ediyor. Haziran ayında, İtalya’da bazı tedarikçiler Avrupa menşeli mallara yüksek fiyatları ödemek istemedi. Spot aralıkların altında yer alan millileşmiş Orta/Güney Avrupa malları ve hemen teslim Avrupa dışı menşeler alım ilgisi çekti. Avrupa dışı homo PP enjeksiyon işlemleri İtalya tesise teslim, 60 gün vadeli 1700-1750€/tondan bildirildi. Şüphesiz her iki piyasa da halen tüm zamanların en yüksek seviyelerinde yer alıyor. Avrupa global pazarlara kıyasla primle işlem görmeye devam ediyor. Kasım 2020-Mayıs 2021 arasındaki dönemde %114-118 artan spot piyasanın artık gerileme zamanının geldiğine inanılıyor. Türkiye’de ithal PP fiyatları yukarı yönlü düzeltme görmeye devam etti. Zira pazarın sert bir şekilde inip dip yaptığı Haziran başlarında tedarikçiler üzerlerindeki stok baskısından kurtuldu. Başlangıçta PE piyasası bu toparlanmaya kayıtsız kalsa da, artan sayıda oyuncu ilerleyen günlerde fiyatların ciddi bir düşüş görmeyebileceğinde birleşiyor. Satıcılar ilerleyen günlerde arz baskısı hissetmediklerinden pazarı muhtemelen daha da yukarı çekmek isteyecek. Dolayısıyla PP piyasasında yukarı yönlü düzeltmeler sürebilir. Bazı üreticiler, halihazırda ilave artış niyetlerini deklare etti. Bu senaryo, Çin’de ithal PP fiyatlarının son dönemde stabilize oluşu ve fahiş navlun bedellerinin Asya’dan Türkiye’ye mal akışını gözle görünür biçimde azaltması gibi faktörlerden destek buluyor. ChemOrbis’in haftalık ortalama verilerine göre, Türkiye’nin ithal PP rafya piyasası, CIF Çin bazlı PP rafya ve enjeksiyon tekliflerine kıyasla 210$/ton prim taşıyor. Söz konusu prim, ülkede yoğun bir şekilde Çin mallarının görüldüğü bu yılın Nisan ayında 500$/ton civarındaydı. Alıcılar da ilerleyen günler için PP’nin güçlü bir gidişat sergileyeceğine katılıyor. Ancak Temmuz ayında aşırı zam hareketleri beklemediklerini dile getiriyorlar. Çin’de, Mayıs’ın ilk yarısından bu yana sınırlı alım ilgisinin aşağı yönlü baskısı altında kalan yurtiçi PP ve PE fiyatları, Dalian vadeli kontratlarındaki petrol kaynaklı artışların ve azalan stok seviyelerinin desteğiyle son zamanlarda stabil veya hafif artış eğilimli seyretti. Güçlü petrol fiyatları Dalian Emtia Borsası’nda peş peşe artışlara neden oldu. Borsada işlem gören Eylül ayı vadeli PP ve LAYPE kontratları 23 Haziran haftası itibarıyla sırasıyla 138Yuan/ton (21$/ton) ve 195Yuan/ton (30$/ton) artış kaydetti. PE fiyatları stabil veya 150Yuan/ton (28$/ton) artışla değerlendirildi. Buna göre, fiyatlar AYPE film için Çin depo teslim, KDV dahil peşin ödemeli bazında 9300-9700Yuan/ton (KDV hariç 1280-1341$/ton), LAYPE film için 7850-8200Yuan/ton (KDV hariç 1079-1128$/ton) ve YYPE film içinse 7900-8300Yuan/tonda (KDV hariç 1090-1142$/ton) yer alıyor. PP fiyatları, homo PP rafya ve PPBC enjeksiyon için haftalık bazda stabil veya 200Yuan/ton (30$/ton) artışla Çin depo teslim, KDV dahil peşin ödemeli bazında sırasıyla 8350-8600Yuan/ton (KDV hariç 1153-1187$/ton) ve 8700-8800Yuan/tonda (KDV hariç 1201-1215$/ton) yer alıyor. Global PS piyasaları, 18 Haziran’da sona eren hafta ilave düşüş baskısı gördü. Ham petrol fiyatlarındaki artışlar stiren için havayı toparlayamazken; İtalya ve Kuzeybatı Avrupa’nın yanı sıra Güneydoğu Asya ve Çin’deki PS fiyatları, geçen haftayı düşüşlerle kapadı. Türkiye’nin yurtiçi PS piyasaları da neredeyse son dört yılın en düşük seviyelerine yakın seyretti. İtalya ve Kuzeybatı Avrupa’da, Haziran PS işlemleri, Mayıs ayına kıyasla 270€/ton ila 300€/ton arasında değişen düşüşlerle tamamlandı. Söz konusu düşüşlere rağmen, çoğu alıcının düşüş yönlü görünüm nedeniyle alımlarını sınırlaması, talebi zayıf tuttu. Türkiye’de PS fiyatları, uzak mallara olan ilgisizlik nedeniyle Haziran ayının ikinci yarısında gerilemeye devam etti. Güçlü petrole rağmen zayıf kalan stiren maliyetleri ve yakın Avrupa piyasalarındaki eğilim de piyasadaki havayı baskı altında tuttu.
Kağıt ve Kereste:
Yurtiçi kağıt fiyatlarında Haziran ayında ortalama %2.50’lik artışlar görülürken; 2021 yılındaki artış %40.67 ve son 12 aydaki artış %86.34 oldu. Haziran ayında, hurda kağıt fiyatları dahil genellikle yatay seyreden piyasalar, artan maliyetler ile Temmuz ayında artış gösterebilir. İtalya'da, Mayıs ayındaki ilk indirimlerin ardından, geri kazandırılmış kağıt fiyatları Haziran ayında tekrar yükseldi. Kaynaklara göre, oluklu mukavva üreticilerinin tam kapasite çalışması ile artan talebin fiyatların artışında etkisi oluyor. Almanya'daki kağıt pazarlarında, bazı segmentlerdeki sıkışık arz nedeniyle kağıt fiyatlarındaki yükseliş devam ediyor. Uzmanlara göre, odunsuz kağıt fiyat artışları Temmuz ayında da devam edecek. Fiyat artışlarına neden olarak konteyner maliyetlerindeki artışın yanında hammadde ve yardımcı malzeme yetersizliği sebebiyle yükselen kağıt hamuru fiyatları gösteriliyor. Üreticilerin siparişlere göre Temmuz ayında da tam kapasite çalışması bekleniyor. Özellikle SC ve LWC kalite kuşe kağıtlarda arz sıkışıklığı fiyatlarda yukarı yönlü baskıyı arttırıyor. Oluklu mukavva endüstrisinden gelen kraftliner talebi son derece yüksek olmaya devam ediyor ve üreticiler talebi karşılamakta zorlanıyor. Tedarikçiler, bu sebeplerle Ağustos ayı için de fiyat artışı olacağını tahmin ediyor. Coreboard segmentinde ise ikinci çeyrekte önemli ölçüde yükselen fiyatlar, Temmuz ayı için de yukarı yönlü bekleniyor. İtalyan coreboard üreticisi Cartiera Merati, tüm kaliteleri için 1 Temmuz’dan itibaren Avrupa ve denizaşırı pazarlara yönelik teslimatlar için %10-12'lik bir fiyat artışı açıkladı. DS Smith Paper, 15 Haziran’dan sonraki tüm yeni siparişler için girdi maliyetlerindeki artış ve devam eden güçlü talep nedeniyle, geri dönüştürülmüş oluklu mukavva fiyatlarında ton başına 50EUR’luk ilave bir artış duyurdu. UK pazarında ise devam eden güçlü talep ve geri kazanılan kağıt maliyetleri, ambalaj sektöründeki fiyat eğilimini yukarı yönlü yapıyor.
Investing haberine göre, ABD’li inşaat şirketlerinin aktivitelerini yavaşlatarak kerestedeki fiyat artışlarını sonlandırmasıyla birlikte, emtia yılın ilk döneminde kaydettiği %95’lik artışın neredeyse tamamını geri verdi. Habertürk haberine göre ise, 10 Mayıs’ta 1.711 dolara çıkarak 1 yılda %416 artan kereste fiyatları son 1,5 ayda %49 düşüş ile 875 dolara geriledi. Bu düşüşe rağmen 23 Haziran itibariyle 2021 yılı ortalama fiyatı 1.092 dolar düzeyinde olan kereste; geçen yılki 516 dolarlık düzeye göre halen %112 yukarıda.
Enerji ve Petrol:
Euronews haberine göre, elektrik fiyatlarında 1 Temmuz'dan itibaren geçerli olmak üzere tüm abone gruplarına %15 zam yapıldı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2018'den bu yana mesken abonelerinin elektrik faturaları %122 civarında zamlandı. TÜİK rakamları, 2012-2017'yi kapsayan 5 yıllık dönemde elektrik fiyatının %21 zamlanarak 1 kilovatsaat başına 33.9 kuruştan 41.3 kuruşa yükseldiğini gösteriyor. 2018'den itibaren ise fiyatlardaki hızlı artış dikkat çekiyor. Ocak-Haziran aylarını kapsayan 2018'in ilk döneminde elektriğin birim fiyatı 45 kuruşken, son açıklanan zammın ardından Temmuz-Aralık aylarını kapsayan 2021'in ikinci döneminde bu fiyat 91,56'ya çıktı. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, tarifelerde değişikliğe gidilmesinin nedeni olarak elektrik üretiminde oluşan maliyet artışlarını gösterdi. Türkiye, Eylül 2020 tarihli verilere göre G20 ülkeleri içinde halihazırda satın alma gücüne göre elektriğin en pahalı olduğu ülkelerden biriydi. Doğal gazda temmuz ayı için konut abonelerinin tarifesine %12, sanayi grubu tarifesine %20 ve elektrik üretim santrallerinin tarifesine de %20,2 zam yapıldı. Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ'nin (BOTAŞ) konut tüketicileri için gaz dağıtım şirketlerine uyguladığı satış fiyatı, haziranda geçerli olan tarifeye göre %12 artışla 1 metreküp doğal gaz için 148,8 kuruş olurken, sanayi aboneleri için bu miktar %20 artışla 178,3 kuruşa yükseldi. Elektrik üretim santrallerinin kullandığı 1000 metreküp doğal gazın fiyatı ise %20,2 artarak 2060 lira oldu. BloombergHT haberine göre, Citigroup, salgın önlemlerinin gevşetilmesi dolayısıyla daha önce ertelenen talebin geri gelmesinin etkisiyle küresel talepte yaşanan toparlanmanın Brent petrolü 80 dolar seviyesine taşıyabileceğini öngördü. Analistler ABD'de akaryakıt tüketiminin yaklaşık günlük 1 milyon varillik artış yaşayacağını öngördü. Nisan ayında küresel konteyner hacimlerinin 2019 Nisan ayına göre %4,4 artış kaydettiğine dikkat çeken analistler ekonomik ve ticari aktivitedeki hızlı toparlanmanın da petrol fiyatları üzerinde etkili olacağını söyledi. Dünya haberine göre, Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, bu yıl ve gelecek yıla yönelik ham petrol varil fiyatları öngörüsünü yukarı yönlü revize etti. Fitch, dünya genelinde en yaygın olarak kullanılan Londra Brent türü ham petrolün varilinin bu yıl 63 dolar, gelecek yıl ise 55 dolar civarında seyredeceğini öngörüyor. Bir önceki raporunda Fitch, Brent türü ham petrolün bu yıl 58 dolar, gelecek yıl ise 53 dolar olacağını tahmin etmişti. WTI türü ham petrolün ise bu yıl ortalama 60 dolar, gelecek yıl ise 52 dolar olması bekleniyor. Fitch daha önce bu rakamın bu yıl için 55 dolar, gelecek yıl için 50 dolar olacağını açıklamıştı. Fitch Ratings'ten yapılan açıklamada, COVID-19 salgınına yönelik aşı çalışmalarının başarılı olması ve kısıtlamaların daha da hafifletilmesi durumunda petrol talebinde artış eğiliminin yılın ikinci yarısında da devam edeceği bildirildi. OPEC+ ülkelerinin nisanda kabul ettiği ve haziranda uygulamaya aldığı üretim artışlarının artan talebi karşılamaya yardımcı olacağı ancak yılın ikinci yarısında piyasayı dengelemek için yetersiz kalacağı ifade edildi. Rus analistlerin 2021 yılı için ortalama petrol varil fiyatı tahmini ise 68 dolar. En düşük tahmin 60 dolar ile MTS Bank analistleri, en yüksek tahmini ise 85 dolar ile St.Petersburg Bankası analistlerinden geldi. Analistlerin çoğu, petrol fiyatlarındaki yükselişin devam edeceği yönünde görüş belirtti. VTB Capital, petrol varil fiyatının 100 doların üzerine çıkma ihtimalini 2021 için %10, 2022 için %20-25 olarak değerlendirdi. Irak Petrol Bakanlığı petrol fiyatlarının varil başına 80 dolara yükselmesini bekliyor.
Döviz Kurları:
TCMB 30 Haziran 2021 kapanış verilerine göre, USD döviz satış kuru bazında %2.13’lük artış ile 8.6959 TL; EUR döviz satış kuru bazında %0.37’lik azalış ile 10.3435 TL oldu. EUR/USD paritesi ise Haziran ayını %2.44’lük azalış ile 1.1895 seviyesinde kapatmış oldu. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Haziran tarihli Beklenti Anketine göre 2021 yıl sonu döviz kuru (ABD Doları/TL) beklentisi bir önceki anket döneminde 8,71 TL iken, bu anket döneminde 8,95 TL olmuştur. 12 ay sonrası döviz kuru beklentisi ise bir önceki anket döneminde 8,95 TL iken, bu anket döneminde 9,23 TL olarak gerçekleşmiştir. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch tarafından hazırlanan webinarda Türkiye'de bankaların varlık kalitesi risklerini yüksek olmaya devam ettiğinin altı çizilerek; Dolar/TL için yıl sonu 8,9 TL, 2022 sonu için ise 9,5 TL tahmininde bulunuldu. Deutsche Bank, araştırma raporunda dolar tahminini 9 liradan 9.50 liraya yükseltti. UBS, para politikası patikasındaki belirsizliklerin daha fazla değer kaybına neden olabileceğini belirterek yıl sonu dolar/TL tahminini 9,00'dan 9,30'a çıkardı. Bloomberght'de yer alan habere göre UBS’nin hazırladığı araştırma raporunda, 2021'in üçüncü çeyreğinin sonunda dolar/TL tahmini 8,80'den 9,00'a, 2022'nin ikinci çeyreği içinse 9,40'tan 9,70'e revize edildi.
Yurtiçi Fiyat ve Maliyet Endeksleri:
TUİK verilerine göre, 2021 yılı Haziran ayı sonu itibariyle TÜFE ve Yİ-ÜFE ortalaması bir önceki aya göre %2.98; bir önceki yılın Aralık ayına göre %15.25 ve bir önceki yılın aynı ayına göre %30.21 artış olarak gerçekleşti. TÜİK verilerine göre; Yİ-ÜFE (2003=100) 2021 yılı Haziran ayında bir önceki aya göre %4,01, bir önceki yılın Aralık ayına göre %22,04, bir önceki yılın aynı ayına göre %42,89 ve on iki aylık ortalamalara göre %25,38 artış gösterdi. Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında %35,34, imalatta %45,87, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %11,22, su temininde %28,59 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında %54,89, dayanıklı tüketim malında %33,05, dayanıksız tüketim malında %28,25, enerjide %41,74, sermaye malında %31,65 artış olarak gerçekleşti. Sanayinin dört sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında %2,92, imalatta %3,78, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %7,46, su temininde %0,19 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri; ara malında %4,26, dayanıklı tüketim malında %2,56, dayanıksız tüketim malında %2,57, enerjide %7,28, sermaye malında %2,51 artış olarak gerçekleşti. Yıllık en düşük artış; %10,43 ile giyim eşyası, %11,22 ile elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı, %13,10 ile deri ve ilgili ürünler olarak gerçekleşti. Buna karşılık ham petrol ve doğal gaz %181,45, kok ve rafine petrol ürünleri %123,80, ana metaller %100,04 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. Tütün ürünleri aylık değişim göstermeyen tek alt sektör oldu. Aylık en düşük artış; %0,07 ile temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları, %0,19 ile su ve suyun arıtılması ve damıtılması, %0,85 ile basım ve kayıt hizmetleri alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık kok ve rafine petrol ürünleri %8,84, ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç) %8,12, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı %7,46 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.