Değerli Meslektaşlarımız,
Yılın çok zor olan ilk yarısını geride bırakırken, ikinci yarıya daha umutlu bakıyoruz. Ancak, gelecek dönemde olabilecek; ikinci pandemi ve ticaret savaşlarındaki artış gibi olasılıkları göz ardı edemiyoruz. Daha Kovid-19 ne zaman bitecek diye düşünürken, Çin'de yeni bir salgına yol açabilecek kara veba (bubonik veba) uyarısı yapıldı. Bu durum şunu gösteriyor ki yılın ikinci yarısı da çok kolay geçmeyecek. TÜSMOD (Satınalma ve Tedarik Yönetimi Derneği) tarafından yapılan ve ülkenin 14 farklı bölgesindeki 33 farklı sektörden ankete katılan 490 meslektaşımız ile 136.23 Milyar TL’lik satınalma temsil gücüne ulaşan “Yeni Normalde Yeni Trendler” başlıklı anket, bize çarpıcı sonuçlar ortaya koyuyor. Ankete göre, ülkemizdeki satınalma ve tedarik zinciri yöneticilerinin %68.9’u yeni dönemde krizi daha iyi yönetmek için yerli ve milli ürün alımını arttırmayı düşünürken; %67.8’i ise 2020 yılı sonuna kadar çarkların normal şekilde döneceğini öngörüyor. İlk sırada, risk ve kriz yönetim planlarını ve satınalınan kritik malzemeleri yeniden gözden geçirerek krizi yöneten satınalma ve tedarik zinciri yöneticilerine göre; sürdürülebilirlik ve dijital dönüşüm bakış açısı altında, tedarikçiler ile iletişimi ve bilgi paylaşımının arttırılması ve alternatif tedarik kaynakları geliştirilmesi, bizlerin gelecek döneme daha hazır bir şekilde girmemizi sağlayacak. Ekonomist dergisinin Haziran ayında yayımladığı ve TÜSMOD tarafından destek verilen “Satınalma Liderleri” araştırmasına göre şirketler yılın ikinci yarısında talep tahmini çözülmeleri, yerel tedarikçilere yönelme, tedarikçi sayısını arttırma ve nakit akışı problemlerine odaklanacak. Dijital dönüşüm çalışmaları ise hızlanacak.
AA haberine göre; Emtia piyasasında yatırımcılara bu yılın ilk yarısında altın kazandırırken, Brent petrol kaybettirdi. AA muhabirinin emtia piyasasında işlem gören 18 ürünün fiyat hareketlerinden derlediği verilere göre, yılın ilk 6 ayında emtia grubu araçlarının 3'ü kazandırırken, 15'i kaybettirdi. Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını ile birlikte piyasalardaki ekonomik belirsizlikler, emtiaların performansını ilk yarıda olumsuz etkiledi. Küresel büyüme endişeleri, teminat açığı kaynaklı satışlar, doların diğer para birimlerine karşı değer kazanması ve arz-talep dengesi, emtia fiyatlarını bu yıl etkileyen unsurlar arasında yer aldı. Emtia piyasasında bu yılın ilk yarısında yatırımcısına %17.3 ile en çok altın kazandırdı. Kovid-19 karşısında dünyanın önde gelen merkez bankalarının attığı genişlemeci adımlar ve salgında ikinci dalga endişeleri ile altının onsu bu dönemde yükselişine devam ederken, salgının olası ekonomik ve sosyal etkileri, ABD ile Çin arasındaki gerginlik ve ABD iş gücü piyasasının sıkıntılı durumu da altının ons fiyatını destekleyen unsurlar oldu. İlk yarıda yatırımcısına en çok kazandıran emtia araçlarında altını, %1.9 ile gümüş ve %0.2 ile paladyum izledi. Söz konusu dönemde yatırımcısına en çok kaybettiren emtia aracı ise %37.6 ile Brent petrol olarak kayıtlara geçti. Kovid-19 nedeniyle ekonomik aktivitedeki düşüş petrol talebini azaltmasına karşın devam eden üretim, depolama sorununu beraberinde getirdi. Depolama kapasitesinin azalmasıyla maliyetin artması sonucu fiziki teslimat istemeyen yatırımcılar ve vade sonu kapanış işlemleri, panik havasına neden oldu. İlk yarıda yatırımcısına en çok kaybettiren emtia araçlarında Brent petrolü, %22.1 ile kahve, %20 ile doğal gaz, %14 ile platin, %13.9 ile kakao ve %12 ile buğday takip etti. Emtia piyasasında haziran ayındaki gelişmelere bakıldığında, emtia grubu araçlarının 13'ü kazandırırken, 5'i kaybettirdi. Haziran ayında Kovid-19'a ilişkin olumlu haberler ve ülke ekonomilerinin normale dönme hamlelerine başlamasıyla talep beklentilerinin artması, emtia grubu araçlarını genel anlamda pozitif etkiledi. Söz konusu dönemde yatırımcısına %13.1 ile en çok bakır kazandırdı. Bakırı, %11 ile Brent petrol, %9.6 ile şeker, %8.1 ile kurşun ve %5.7 ile pamuk takip etti. Geçen ay yatırımcısına en çok kaybettiren ise %10.9 ile kakao oldu. Kakaoyu, %5.6 ile buğday, %5.3 ile doğal gaz, %0.9 ile platin ve %0.3 ile paladyum izledi.
Dünya haberine göre; Goldman Sachs analistleri, platinin gelecek yılın ilk yarısında 950 dolar seviyesine yükseleceğini, ancak ortalama 850 dolar seviyesinde olacağını öngörüyor. Analistler, otomotivdeki zayıf görünüm nedeniyle platin için ‘nötr ve ılımlı boğa’ duruşunu koruyor. Platine yönelik sanayi talebi önemli ölçüde zayıflamaya devam ederken, yatırım talebindeki artış fiyat düşüşünde bir paraşüt görevi görebilir. Analistlere göre; otomotiv sektöründeki zayıf talep paladyum fiyatlarında da baskı yaratabilir. Ancak benzinli araç talebi paladyumu platine göre daha avantajlı kılıyor. 2021'in ilk yarısında paladyum fiyatlarının 2.250 doları yeniden görmesi bekleniyor. Ortalama fiyat beklentisi ise ons başına 2.045 dolar. Paladyum yıla arz açığı ile başlamıştı. Üretim tarafında da sıkıntı yaşandı. Bu iki faktör, bir ölçüde sanayi talebinin azalmasını telafi edebilir. Fakat yılbaşında 2020’nin şampiyonunun paladyum olacağını düşünenler “Şimdi podyumda altın ve gümüş öne çıktı’ diyor. GoldmanSachs, gümüş tahminlerini üç aylık zaman dilimi için 19 dolara, altı ayda 21 dolara ve bir yılda 22 dolara revize etti. Analistler değerli metalin altın rallisine ortak olacağını söylüyor. Üçüncü çeyrekte ortalama fiyat beklentisi 19 dolar olan analistler, ortalama fiyatların 2020'nin son çeyreğinde ons başına 20 dolara yükseleceğini öngörüyor. Kuruluşa göre, 2021'in ilk yarısında gümüş fiyatları 23 doları test edebilir. Ortalama fiyat beklentisi ise 20.05 dolar/ons. Değerli metal piyasalarında spekülatif oyunun adı ‘gümüş/altın rasyosu’ olacak diyen analistlere göre bu yıl 126’ya kadar çıkan rasyo gelecek yıl ‘normal trend’ olarak kabul edilen 80 seviyesine kadar inecek.
AA haberine göre; Dünya Bankası, Küresel Ekonomik Beklentiler Raporu'nun Haziran 2020 sayısını yayımladı. Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının yarattığı hızlı ve büyük şok ile salgına karşı alınan önlemlerin ekonomiyi ciddi bir daralmaya sürüklediğine işaret edilen raporda, küresel ekonominin bu yıl %5.2 küçüleceği tahminine yer verildi. Raporda, bunun İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana en derin durgunluğu yansıttığı aktarıldı. Dünya Bankası, ocak ayında yaptığı tahminlerde küresel ekonominin bu yıl %2.5 büyüyeceğini öngörmüştü. Bankanın raporunda, 2021 yılına ilişkin küresel ekonomik büyüme tahmini ise %2.6'dan %4.2'ye yükseltildi. Gelişmiş ekonomilerdeki iç talep ve arz, ticaret ile finans alanlarında ciddi bozulmaların yaşandığı belirtilen raporda, bu ülkelerin ekonomilerinin 2020'de ortalama %7 daralmasının, gelecek yıl ise %3.9 büyümesinin beklendiği de ifade edildi. Gelişmiş ülkeler grubunda yer alan ABD ekonomisinin bu yıl %6.1 küçüleceği, gelecek yıl %4 büyüyeceği öngörüsü yer aldı. Avro Bölgesi ekonomisinin ise bu yıl %9.1 daralacağını, gelecek yıl %4.5'lik büyüme performansı göstereceği değerlendirildi. Japonya ekonomisinin de bu yıl %6.1 küçülürken, gelecek yıl %2.5 büyüyeceği öngörüsü de raporda yer buldu. Gelişmekte olan ülke ekonomilerinin de bu yıl ortalama %2.5 daralacağının tahmin edildiği raporda, kişi başına düşen gelirin %3.6 azalmasının beklendiği ve bu durumun milyonlarca insanı aşırı yoksulluğa düşüreceği kaydedildi. Gelişmekte olan ülkelerin 2021'de ise %4.6'lık büyüme performansı göstereceğinin beklendiği aktarıldı. Bu grupta yer alan ülkelerden Çin'in bu yıla ilişkin ekonomik büyüme tahmini %5.9'dan %1'e düşürüldü. Çin ekonomisinin gelecek yıl ise %6.9 büyüyeceği öngörüldü. Rusya ekonomisinin bu yıl %6 küçülmesi beklenirken, 2021'de %2.7 büyüyeceği tahmin edildi. Hindistan ekonomisinin de bu yıl %3.2 daralırken, gelecek yıl %3.1 büyüyeceği öngörüldü. Türkiye ekonomisine ilişkin beklentilerin de yer aldığı raporda, ülke ekonomisinin bu yıl %3.8 küçüleceği, 2021'de ise %5 büyüyeceği tahmini yapıldı.
Tüm bu gelişmeler altında, emtia fiyat analizleri aşağıdaki şekilde ele alınmıştır.
Selamlarım ve Saygılarımla.
Gürkan Hüryılmaz
TÜSMOD / Yönetim Kurulu Başkanı
Metal-Demir-Çelik:
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Bakır fiyatları Haziran ayını %12.83’lük artış ile 6.017 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Bakır Stokları ise aynı ay için %18.52’lik azalış gösterdi. Uzmanlara göre Bakır fiyatlarındaki artışın sebebi, Çin'de talebin toparlanması konusunda iyimserlik, büyük küresel teşvikler ve tedarikdeki daralmalar. Uzmanlara göre bakır fiyatlarını teşvik umutları, düşük stoklar ve zayıf dolar da destekliyır. Çin'de Haziran'da fabrika aktivitelerinin hızlı olduğuna dikkat çeken uzmanlar, ihracat siparişlerinin daraldığına da dikkat çekiyor. ABN AMRO, Bakır fiyatlarının 2020’de ortalama 5.565 dolar/ton ve 2021’de ortalama 6.045 dolar/ton olacağını tahmin ediyor. Citi analistleri ise; Covid-19’da ikinci dalganın görülme olasılığı ve ABD-Çin arasındaki ticari tansiyonun yükselme olasılığını neden göstererek, 2020 yılı ortalama bakır fiyatlarının, kısa vadede düşüş göstererek 5.535 dolar/ton seviyesinde olmasını bekliyor. FitchRatings’e göre ise ortalama Bakır fiyatları 2021 yılı için 5.300 dolar/ton ve 2022 yılı için 5.800 dolar/ton olacak. Haywood analistleri, bakır ve nikel’in ekonomik durumun iyileşme göstergeleri olacağını söylerken; ortalama bakır fiyat tahminlerini; daha önce 2.45 USD/lb olarak açıkladığı 2020 yılı için 2.60 ISD/lb’e yükseltti. Kurumun 2021, 2022 ve 2023 yılı tahminleri ise sırasıyla; 2.80, 2.90 ve 3.00 USD/lb ile istikrarlı yükseliş şeklinde oldu. TD Economis Haziran ayı tahmin raporunda Bakır ortalama fiyat tahminini 2020 yılı için %5.0 düşüş ve 2021 yılı için %6.8 artış açıkladı.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Alüminyum fiyatları Haziran ayını %5.18’lik artış ile 1.594 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Alüminyum Stokları ise aynı ay için %9.15’lik artış gösterdi. Rusal yetkililerine göre, alüminyum talebinin yoğun olduğu otomotiv ve havacılık sektörlerinde, Covid-19 etkisi ile görülen düşüşün 3.Çeyrek ve 4.Çeyrek’te son bulacak, 2021 yılındaki talep ise %50 oranında artacak. Alcoa, 2020 yılının ilk çeyreğinde 24 milyon dolarlık net zararı takiben Intalco izabe kapasitesini Temmuz ayı için azaltacağını açıkladı. Seattle Times'a göre şirketin hedefi, Ağustos ayında tesiste 25-30 kişiye kadar istihdam azaltmak. FitchRatings’e göre ise ortalama Alüminyum fiyatları yeni enerji santralleri yatırımlarının etkisi ile 2020 yılı için 1.560 dolar/ton, 2021 yılı için 1.600 dolar/ton, 2022 yılı için 1.800 dolar/ton ve 2023 yılı için 1.900 dolar/ton olacak. ScotiaBank Haziran ayı raporuna göre Alüminyum fiyatlarının 2020 ve 2021 yılı ortalamaları aynı şekilde 0.90 USD/lb şeklinde gerçekleşecek. TD Economis Haziran ayı tahmin raporunda Alüminyum ortalama fiyat tahminini 2020 yılı için %11.5 düşüş ve 2021 yılı için %3.6 artış açıkladı.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Nikel fiyatları Haziran ayını %3.59’luk artış ile 12.555 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Nikel Stokları ise aynı ay için %0.15’lik artış gösterdi. Outokumpu paslanmaz çelik Temmuz ayı prim fiyatlarını; 430 kalite için 11 EUR/ton, 304 kalite için7 EUR/ton ve 316 kalite için 47 EUR/ton azalış ile açıkladı. Citibank analistlerine göre; Covid-19 sürecinden en çok etkilenen konaklama, petrol, gaz, kimyasal, havacılık gibi sektörlerde direkt malzeme olarak kullanılan Nikel; orta vadede azalan talep ile 2020 yılı ortalamasını 12.550 dolar/ton seviyelerinde kapatacak. ABN AMRO, Nikel fiyatlarının 2020’de ortalama 12.705 dolar/ton ve 2021’de ortalama 14.691 dolar/ton olacağını tahmin ediyor. Haywood analistleri ise 2020 yılı ortalama fiyat tahminini 5.65 USD/lb’den 5.87 USD/lb’e yükseltti. TD Economis Haziran ayı tahmin raporunda Nikel ortalama fiyat tahminini 2020 yılı için %10.0 düşüş ve 2021 yılı için %10.1 artış açıkladı.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Çinko fiyatları Haziran ayını %1.83’lük artış ile 2.008 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Çinko Stokları ise aynı ay için %20.92’lik artış gösterdi. FitchRatings’e göre ise ortalama Çinko fiyatları, 2020 yılı için 1.900 dolar/ton, 2021 yılı için 2.000 dolar/ton ve 2021 yılı için 2.000 dolar/ton olacak. Foreks haberine göre, Japon Mitsui Mining and Smelting'e ait Peru'da iki çinko madeninde operasyonlara yeniden başlandı. Şirket tarafından yapılan açıklamada üç aydan fazla kapanan madenlerin 2 Temmuz'da faaliyete başladığı bildirildi. Huanzala ve Palka medenleri koroanvirüs nedeniyle ülkede acil durum ilan edildiği için kapanmıştı. . ScotiaBank Haziran ayı raporuna göre Çinko fiyatlarının 2020 yılı ortalaması 0.90 USD/lb ve 2021 yılı ortalaması 1.00 USD/lb şeklinde gerçekleşecek. TD Economis Haziran ayı tahmin raporunda Çinko ortalama fiyat tahminini 2020 yılı için %20.1 düşüş ve 2021 yılı için %3.5 artış açıkladı.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Kurşun fiyatları Haziran ayını %9.01’lik artış ile 1.761 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Kurşun Stokları ise aynı ay için %12.67’lik azalış gösterdi. Aynı dönem için LME Kalay fiyatları %8.45’lik artış ile 16.920 dolar/ton olurken, LME Kalay stokları %32.71’lik azalış gösterdi. FitchRatings’e göre ortalama Kalay fiyatları 2020 yılı için 16.000 dolar/ton, 2021 yılı için 17.000 dolar/ton ve 2022 yılı için 18.000 dola/ton olarak istikrarlı şekilde artış gösterirken; ortalama Kurşun fiyatları 2020 yılını ortalama 1.800 dolar/ton ile kapattıktan sonra, 2021 ve 2022 yıllarında ortalama 1900 dolar /ton seviyesine olacak.
Demir Cevheri fiyatları, Haziran ayını %2’lik düşüş ile 99 dolar/ton seviyelerinde kapattı. Citi analistleri, demir cevheri fiyatlarının kısa vadede yüksek ve dalgalı seyredebileceğini ve ana arz riskinin Brezilya’dan kaynaklanacağını düşünüyor. Bununla birlikte, Çin çelik talebi büyümesinin yıllık bazda yatay seyredebileceğini ve Çin’in liman demir cevheri envanterlerinin yıl sonuna kadar artabileceğini belirten Citi analistlerine göre; 2020 yılında demir cevheri fiyatları ortalama 91 dolar/ton seviyesinde olacak. Steelorbis haberine göre, Avustralya Sanayi ve Bilim Departmanı, 2020 yılında demir cevheri fiyatının yaklaşık 79$/mt FOB Avustralya olacağını tahmin ederken, arzın normal seviyelere dönmesi nedeniyle 2020 yılından sonra fiyatların aşağı yönlü baskı altında kalması bekleniyor. Sonuç olarak, artan arzın demir cevheri fiyatını 2022 yılına kadar ortalama 65$/mt’a düşürmesi bekleniyor. Bununla birlikte, 2021 yılında küresel bir toparlanma öngörülüyor, bu da çelik talebini artıracak ve fiyatlar için bir dip oluşturacak. Londra merkezli önde gelen veri ve analiz şirketi GlobalData, küresel demir cevheri üretiminin 2020 yılında çoğunlukla hava şartlarından kaynaklanan aksaklıklar, açık artırmaların ertelenmesi ve maden faaliyetlerinin durması nedeniyle %1,2 düşüş göstererek 2,23 milyar mt olmasını beklediğini açıklarken, küresel demir cevheri tüketiminin ise aynı dönemde Corona virüsü salgınının piyasaya etkisi nedeniyle yıllık bazda %2,8 düşerek 2,03 milyar mt seviyesinde kaydedileceğini tahmin ediyor.
Plastik ve Kauçuk:
Haziran ayında yurtiçi plastik piyasasında; fiyatlarda ortalama %3.62’lik artış görülürken, en yüksek artış %7.51 ile PVC’de olurken, bunu %7.28 ile PE, %5.40 ile PP, %2.08 ile PS, %1.72 ile ABS takip etti. Yurtdışı PA piyasasında Temmuz ayı beklentilerine baktığımızda, yüksek kapasite ve düşüş talebin önemüzdeki dönemde devam etmesi ile fiyatlarda azalış olması bekleniyor. Chemorbis haberlerine göre, Türkiye PP ve PE piyasaları, yılın ikinci yarısına hassas koşullarda ancak güçlü giriyor. Tüm polimer piyasaları gibi, Türkiye şu ana dek türbülanslı bir yıl geçirdi. Öyle ki COVID-19 pandemisinin oyunun kurallarını baştan yazan etkileri fevri fiyat hareketlerini beraberinde getirdi. Yılın ikinci çeyreği polimer fiyatlarında keskin düşüşlerle başladıktan sonra, Mayıs ortasında yukarı dönüş yaşandı. ChemOrbis verilerine göre, ithal homo PP fiyatları, düşüş eğilimi esnasında toplamda %25 civarında geriledi. ithal homo PE için ise kümülatif düşüşler %20-24’ü buldu. Sonradan Mayıs ayında yaşanan yön değişikliğinin akabinde, PP teklifleri haftalık ortalamada kaybının %15-20’I kadarını geri aldı. PE fiyatları da %15-22 yükselmiş bulunuyor. İthal homo PP fiyatları talebin hız kesmesiyle beraber son iki haftadır çoğunlukla stabil seyretti. Hatta bu hafta millileşmiş piyasa hafif bir gevşeme dahi gösterdi; ancak Çin’de süren yukarı yönlü eğilim ithalleri mevcut seviyelerinde güçlü tuttu. Oyuncular, “PP rafya için CFR Türkiye bazlı %6,5’e tabi 920$/tonun, elyaf için de 950$/tonun üzerindeki fiyatlar seyrekleşti. Zira fazla fiyat sorgusu dönmüyor,” yorumunu yaptı. Piyasa oyuncuları Temmuz ayına ilişkin beklentilerini dile getirdi. Spot nafta ve olefin fiyatları, Haziran ayının büyük bir bölümünde düzenli artışlar gösterdi. Bu durum, Orta Doğulu PE tedarikçilerinin sakin talebi de göz ardı etmeyerek ufak zamlarla pazara dönebileceği kanısını oluşturdu. Bir alıcı, Temmuz’un ilk haftasında çıkmasını beklediği Orta Doğu menşeli AYPE tekliflerinin 900$/ton, LAYPE ve YYPE tekliflerinin ise 850$/tondan geleceğini düşünüyor. Global piyasalarda talebin gidişatı olası ilave bir yükselişin boyutunu belirleyecek kilit faktör olabilir. Asya, Amerika ve Afrika’da virüs vakalarının yeniden artması hassasiyetin sürmesine neden oluyor. Çin’deki güçlü eğilim ve talep iyileşmesinin sürdürülebilirliği de daha uzun vadede mercek altında olacak. Oyuncular, “Çin’de faaliyetler belli bir seviyede sürer ve netback yüksek kalırsa, gelecek ay ithal PE satıcıları Türkiye’ye fazla kota yollamayabilir,” yorumunu yaptı. Türkiye’ye gelindiğinde, Avrupa’da artması beklenen monomer kontratları ve AYPE türleri ile YYPE boruluk 100 gibi ürünlerde malın dar oluşu fiyatları destekleyecek. Resmin bütünü ise, 2. dalganın yerel ve global ekonominde oluşturabileceği etkiler ve ham petrol piyasalarının yakından takibini mecburi kılıyor. Bazı oyuncular, PP fiyatlarının yılın ikinci yarısına girerken mevcut seviyelere yakın seyredeceği kanısında. Zira alıcıların bir miktar stoku mevcut. PE için ise mütevazı zam açıklamaları olası görülüyor, ancak işlemlerin stabil seviyelerden tamamlanma ihtimali de doğabilir. Bazılarına göre piyasa Temmuz ayından sonra gevşeyebilir. Avrupa’da, PE piyasaları Haziran ayını güçlü bir tonda kapatarak üç ay süren bir düşüş eğilimine son vermiş oldu. Oyuncular, gelecek ay da maliyet kaynaklı zamlara hazırlanıyor. Ancak, yaklaşan yaz tatilleri beklenen zam girişimlerine gölge düşürebilir. PE piyasaları 2020 yılına stabil veya hafif artış eğilimli bir giriş yapmış ve Mart-Mayıs arasında yaklaşık %15-20 gerilemişti. Maliyetlerdeki artış ve talebin karantina sonrasındaki süreçte hafif toparlanmasından destekle Haziran ayında PE işlemleri türüne bağlı olarak 30-60€/tonluk artışlar gerçekleşti. ChemOrbis Fiyat Endeksi’ne göre, Haziran artışları PE film türlerini 11 yılın en düşük seviyesinden yukarı çekti. Artan maliyetler, PE tedarikçilerinin marjlarını sıkıştırdı. Bu sebeple, üreticiler Temmuz ayında ilave zam uygulayacaklarının sinyalini net bir şekilde verdi. ChemOrbis Fiyat Sihirbazı’na göre, CIF NWE bazındaki spot nafta fiyatları petroldeki dalgalanmaya rağmen Haziran başına kıyasla %19’luk ciddi bir artış kaydetti. Verilere göre, FD NWE bazındaki spot etilen fiyatları da hammadde artışları, sıkışık arz ve türev piyasalarında iyi seyreden talepten destekle Mayıs sonundan beri yaklaşık 100€/ton artarak Mart ortasından bu yana görülen en yüksek seviyelere ulaştı. Temmuz ayı etilen kontratlarına yönelik beklentiler genellikle yaklaşık 60€/ton artış yönünde. Ancak, birkaç oyuncu 90€/tona varan artış beklentileri de dile getirdi.
Kağıt ve Kereste:
Yurtiçi kağıt fiyatlarında Haziran ayında ortalama %8.04’lük artışlar görülürken, yurtiçi üreticilerin satış fiyat listelerini revize etmedikleri görüldü. Hurda kağıt fiyatlarında Temmuz ayında görülen ortalama %3.89 azalışın; kağıt fiyatları üzerindeki etkisi ile üretici fiyat listelerinde Temmuz ayı içinde azalışlar görülebilir. Ancak talebin halen yüksek olması, bu azalış beklentisini öteleyebilir. Buna göre yurtiçi kağıt endeksi Haziran ayında bir önceki yılın Aralık ayına göre %14.61 ve bir önceki yılın aynı ayına göre %2.30 artış yönünde gerçekleşti. Global piyasalara baktığımızda; NIKKEI ve TOPIX Kağıt Hamuru & Kağıt endekslerinde Haziran ayında ortalama %3.86 azalış görüldü. Bu şekilde ortalama endeks bir önceki yılın Aralık ayına göre %12.94 azalış olarak gerçekleşti. Moody’s Haziran ayı raporunda; küresel kağıt, ambalaj ve orman ürünleri endüstrisine bakışını gelecek 12 ay için olumsuz olarak tutmaya devam etti. Kuruluşa göre gelecek 12 ay içinde sektörün küresel faaliyet geliri %4 ila %7 oranında düşüş gösterecek. Rapora göre, yılın başında panik alımlarına rağmen; ambalaj kağıdı, tuvalet kağıdı ve kağıt havlu tarafında görünüm olumsuz olmaya devam ederken; azalan talep ve artan kapasitenin etkisi ile önümüzdeki dönemde fiyatlarda düşüşler görülecek. Oluklu Mukavvanın yoğun kullanıldığı sektörlerdeki talep azalışı, özellikle e-ticaret ile ambalaj kolilerine olan talebin artması ile kısmen dengelenmiş oldu. Kağıt hamuru sektöründe olumsuz bakışını sürdüren Moody’s, 2020 yılı ortalama fiyatlarının 2019 yılının altında olacağını tahmin ediyor. Bununla birlikte, azalan kağıt hamuru talebinin, pandemic döneminde talep artışı gösteren kişisel hijyen ürünlerinde kullanılan geri dönüştürülmüş elyaf yerine kullanılması ile dengeleneceği de öngörülüyor. Rapora göre, yılın ikinci yarısında artması beklenen konut talebinin, ahşap ürünlere olan talebi arttırması ile ahşap ürün fiyatlarında yükseliş bekleniyor.
Enerji ve Petrol:
Elektrik fiyatlarında 3.çeyrek fiyatları devam ederken; doğalgaz fiyatlarında Temmuz ayı için BOTAŞ tarafından sanayi için indirim yapıldı. Dünya haberine göre, BOTAŞ, sanayi ve elektrik üretiminde kullanılan doğalgaz fiyatında %9.7 ile 12.5 arasında indirim yaptı. Öte yandan EPDK, elektriğe gelecek 3 ay boyunca zam yapmama kararı aldı. Doğalgazdan elektrik üreten santrallere satılan gazın fiyatında ise %12,5 indirim uygulandı ve böylece bin metreküp gazın fiyatı 1400 lira oldu. Sanayi ve ticarethane abonelerine de %9,7 indirim yapıldı ve bin metreküp gazın fiyatı 1400 lira olarak belirlendi. 2020 Yılı Temmuz Ayı Doğal Gaz Toptan Satış Fiyat Tarifesi"ne göre, konutlarda kullanılan doğalgazın fiyatında değişikliğe gidilmedi. Yurtiçi pompa fiyatları Haziran ayında motorin için %4,36’lık artış gösterirken, Kurşunsuz Benzin fiyatları %5,32 oranında arttı. Bu tabloya göre, motorin ve kurşunsuz benzin fiyatları 2020 yılında ortalama %12.19 oranında azalış gösterdi. AA haberine göre; ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA), bu yıla ilişkin petrol fiyatı tahminini revize ettiğini duyurdu. EIA'nın "Haziran 2020 Kısa Dönem Enerji Görünümü Raporu"na göre, bu yıl Brent türü ham petrolün ortalama varil fiyatının 38 dolar olacağı öngörülüyor. Mayıs 2020 raporunda bu rakam 34 dolar olarak tahmin edilmişti. Bu yılın ilk çeyreğinde ortalama 50 dolar olarak gerçekleşen Brent türü ham petrolün varil fiyatının, ikinci çeyrekte 28 dolar, üçüncü çeyrekte 36 dolar, son çeyrekte 38 dolar ve yılın tamamında 38 dolar olması beklenirken, bu rakamın gelecek yıl 48 dolara yükseleceği öngörülüyor. Raporda, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütünün (OPEC) üretimini kısması ve dünya genelinde petrol talebinin artması nedeniyle mayıs ayında petrol fiyatlarının yükseldiği kaydedildi. Fiyat öngörülerindeki revizyonla ilgili olarak, bu yılın ikinci yarısı ve gelecek yıl küresel petrol stoklarında azalış beklentisine işaret edildi. Ayrıca, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınına karşı alınan karantina önlemlerinin yumuşatılmasıyla dünya genelinde petrol tüketiminin artmaya başlayacağı vurgulandı. Böylece, OPEC'in üretimini kısmaya devam etmesi ve Kovid-19 sonrası küresel petrol talebindeki artışla fiyatların daha da yükselebileceği belirtildi. EIA, ABD'nin bu yıla ilişkin günlük ham petrol üretim beklentisini de 100 bin varil aşağı çekti. Buna göre, ülkenin günlük ortalama ham petrol üretiminin bu yıl 11,6 milyon varil seviyesinde gerçekleşmesi bekleniyor. Mayıs 2020 raporunda, ülkenin günlük ham petrol üretiminin bu yıl 11,7 milyon varil seviyesinde gerçekleşeceği öngörülmüştü. ABD, Kasım 2018'de Suudi Arabistan ve Rusya'yı geride bırakarak dünyanın en büyük ham petrol üreticisi olmuştu. Goldman Sachs analistleri brent petrolün çok yakın bir zamanda 35 dolara düşeceğini ve 2022'de ise 60 dolara yaklaşacağını tahmin ederken; BP'den yapılan açıklamada, şirketin 2050 yılına kadar olan brent petrolün ortalama varil fiyatı için öngörüsünün %30 azaltarak 55 dolara çektiğini belirtti.
Döviz Kurları:
TCMB 30 Haziran 2020 kapanış verilerine göre, USD döviz satış kuru bazında %0.43’lük artış ile 6.8555 TL; EUR döviz satış kuru bazında %1.25’lik artış ile 7.6858 TL oldu. EUR/USD paritesi ise Haziran ayını %0.82’lik artış ile 1.1211 değerinde kapatmış oldu. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Haziran tarihli Beklenti Anketine göre 2020 yıl sonu döviz kuru (ABD Doları/TL) beklentisi bir önceki anket döneminde 7.02 TL iken, bu anket döneminde 6.99 TL olmuştur. 12 ay sonrası döviz kuru beklentisi ise aynı anket dönemine göre değişmeyerek 7.22 TL olarak gerçekleşmiştir. Global tahminlere baktığımızda; Commerzbank Haziran raporunda EUR/USD paritesini 2020’Q3, Q4, 2021’Q1, Q2 ve Q3 için sırasıyla 1.12, 1.14, 1.16, 1.17 ve 1.18 olarak tahmin ederken; faiz avantajını kaybeden yüksek değerli doların önümüzdeki dönemde EUR karşısında savunmasız bir yapıda olacağını belirtti. Aynı dönemler için CIBC’nin EUR/USD tahmini ise 1.14, 1.15, 1.15, 1.16 ve 1.16 oldu. Düşük seyreden faiz oranlarının, altına olan talebi güçlendireceğini belirten Goldman Sachs’a göre, Dolar Endeksi önümüzdeki dönemde değer kaybedecek.
Yurtiçi Fiyat ve Maliyet Endeksleri:
TUİK verilerine göre, 2020 yılı Haziran ayı sonu itibariyle TÜFE ve Yİ-ÜFE ortalaması bir önceki aya göre %0,91; bir önceki yılın Aralık ayına göre %6,32, ve bir önceki yılın aynı ayına göre %9,40 artış olarak gerçekleşti. Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), 2020 yılı Haziran ayında bir önceki aya göre %0,69, bir önceki yılın Aralık ayına göre %6,89, bir önceki yılın aynı ayına göre %6,17 ve on iki aylık ortalamalara göre %7,74 artış gösterdi. Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taşocakçılığında %4,19 imalatta %5,99, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %9,40, su temininde %7,30 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında %6,14, dayanıklı tüketim malında %13,04, dayanıksız tüketim malında %8,00 artış, enerjide %5,00 azalış, sermaye malında %11,57 artış olarak gerçekleşti. Sanayinin dört sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taşocakçılığında %1,05, imalatta %0,51, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %3,03, su temininde %1,08 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri; ara malında %0,55, dayanıklı tüketim malında %0,42 azalış; dayanıksız tüketim malında %0,15, enerjide %8,48, sermaye malında %0,83 artış olarak gerçekleşti. Yıllık en fazla azalış; %55,59 ile ham petrol ve doğal gaz, %28,24 ile kok ve rafine petrol ürünleri olarak gerçekleşti. Buna karşılık metal cevherleri %23,35, tütün ürünleri %22,64, diğer mamul eşyalar %19,53 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. Aylık en fazla azalış; %5,14 ile diğer ulaşım araçları, %3,14 ile kağıt ve kağıt ürünleri, %1,02 ile ana metaller alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık kok ve rafine petrol ürünleri %29,89, ham petrol ve doğalgaz %20,70, elektrik-gaz üretim ve dağıtımı %3,03 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.
Yazıyı Paylaş:
