Prof. Dr. Ali Rıza Büyükuslu
Büyük Veri (Big Data)
Dijital dönüşüm ve dijital teknoloji tabanlı sermaye birikimi, kalkınma ve büyüme paradigmasının en önemli saç ayaklarından birisi de BÜYÜK VERİ (BIG DATA) bilimi ve yeni ekonomik düzendeki yükselen değeridir.
Veri madenciliği yapan ya da verilerden yararlanan şirketler, kurumlar ve markalar doğru veri temini ve doğru veri analizleri ile şirketlerini hızla büyütmektedirler. Bu nedenle, firmalar açısından büyük veri artık bir yatırım konusudur. Son yıllarda başta çokuluslu şirketler (Multinational companies) ve büyük firmalar (Large Firms) olmak üzere bir çok işletme veya yatırımcının büyük veri yatırımına ciddi kaynaklar ayırdığı gözlemlenmektedir. Ekonomik ve ticari faaliyet alanı ne olursa olsun büyük veriden yararlanan firmalar sadece karlılıklarını doğru stratejilerle artırmakla kalmıyor aynı zamanda planlama, üretim, yenilikçi ürün, tanıtım, pazarlama ve satış aşamalarında değer(value) yaratma boyutuyla çok önemli katkı sağlamaktadır.
Veri madenciliği ve veri analizi süreçlerinde doğrulama (verification) yani bilginin doğru, kesin, güvenilir ve akışının sürekli olması ön plana çıkmaktadır. Sağlanan bilginin veya verinin güvenirliliği, güvenli şekilde depolanması ve saklanması da son derece önem arz etmektedir. Google ve Amozon gibi şirketler veri üreten ve aynı zamanda sonsuz sayıdaki veriyi eş zamanlı olarak depolayarak, mükemmel veri ambarları olma görevini de yapmaktadırlar. Verimli ve en hızlı biçimde kişi, kurum veya şirketlere istedikleri tüm bilgiye erişim olanağı sağlamaktadırlar. Bilgilerin gizli kalması ve korunması ayrı bir güvenlik konusunu ve güvenlik politikasını gündeme getirmektedir. Şirketler elde ettikleri verileri üretimde ve hizmette verimliliğin artırılması, maliyetlerin düşürülmesi, müşteri deneyimlerinin tedariki ve performans artırmak için kullanırken, iş zekası programları ve analiz araçları sistemin sağlıklı işlemesi açısından önem arz etmektedir.
Büyük veri araçları hiç kuşkusuz ki neredeyse sonsuz sayıdaki veri birikimini bir yerde toplamak yerine dağıtılmış sistemler vasıtasıyla en iyi faydayı sağlamak adına bilginin depolanması ve analiz edilmesi önemlidir. Esas itibariyle, endüstri, hizmet ve ICT sektörlerinde uçsuz bucaksız miktarda ve hacimde veri üretilmektedir. İşte bu noktada Büyük Veri kavramı ortaya çıkmakta ve hızla büyüyen veriyi, işlem sayısını ve çeşitliliğini ifade etmektedir. Veri üretimi ya da veri madenciliği (data mining), verilerin akıllı sistemler ya da akıllı makinelerle birbirine geçmesi ve her şeyden önemlisi hızlı erişilebilmesi ve nihayetinde tüm bu yoğunluğu kaldıracak dijital trafiğin sağlıklı çalışması büyük veri mekanizmasının bütününü görmek açısından önemlidir. Farklı veri tabanları arasındaki dolaşım hızına bağlı olarak artan verilerin toplanması ve analizi sonuçları ve işleyişi itibariyle yeni bir büyük veri biliminden veya teknolojisinden bahsetmemize neden olmaktadır. Büyük veri teknolojisi veya bilimi veri analizi yöntemiyle farklı türlerdeki verileri bir araya getirebilmekte, analiz yapabilmekte, daha güvenilir, doğru ve yararlı sonuçlar elde etmemize yardımcı olmaktadır. Dijital teknoloji, ICT ve internet devriminin geldiği noktada her yerde ve bir çok mecrada fiziki ve sanal ham bilgi üretilebilmekte ancak evrendeki bu bilgilerin yaklaşık % 80-90 gibi inanılmaz bir oranı işlenmeye veya analiz edilmeye muhtaçtır.
Yazılı, sesli, videolu, görsel binlerce doküman, belge ve bilgi analiz edilmek suretiyle yararlı bilgi ve faydalı veri haline gelmektedir. İnsanlık tarihi içinde İlkel, tarım ve endüstri toplum dönemlerinde veriye ulaşma ve paylaşma imkanları sınırlıydı ancak bilgi toplumuna ve nihayetinde dijital topluma ve bilim ve teknoloji çağına geçtiğimiz bu zamanda gerek ölçek gerekse muhteva olarak sonsuz/sınırsız çeşitliliğe ve zenginliğe ulaşabilmek olanaklıdır. Tahmin edemeyeceğimiz kadar farklı kanallardan gelen veriler iyi bir analiz ile verinin kümelenmesi ve veri türlerine göre ayrıştırılması sonucunuda doğurmuştur.