Gürkan Hüryılmaz
GENEL GÖRÜNÜM
Değerli Meslektaşlarımız,
Satınalma ve Tedarik Zinciri Yönetimi konusunda üst kurum kimliği ile hareket eden TÜSMOD olarak; 9 Aralık 2023 tarihinde BTM İstanbul’da “Sektörün Üst Düzey Buluşması” olan CPOxL Satınalma ve Tedarik Zinciri Zirvesini gerçekleştirdik. Türkiye’nin önde gelen şirketlerinin satınalma ve tedarik zinciri yöneticilerinin yer aldığı zirvede etik, çevre ve toplum konuları yine ön planda yer aldı. Zirvede Uluslararası Satınalma ve Tedarik Zinciri Yönetimi Federasyonu (IFPSM) CEO’su Markku HENTTINEN : “Meslektaşlarımızın 2024 yılına hazır olmaları için global gelişmeleri takip ederek daha çevik olmaları, sürdürülebilir satınalma ve tedarik çalışmalarına devam etmeleri, değişimi yönetebilecekleri yetenekleri kazanmaları gerektiğini” belirtti. Avrupa Satınalma Yönetimi Enstitüsü (EIPM) Başkanı Bernard GRACIA ise : “2024 yılında Tedarikçi İlişkileri Yönetiminin, Rekabet için Dekorbonizasyon kavramına yatırım yapılmasının ve Temel Değerlerin Korunmasının” ön plana çıkacağını iletti. TÜSMOD olarak, 2024 asgari ücretin açıklanması ile tedarikçilerimizin üzerinde oluşan maliyet artışının; ortak çalışmalar ile fiyata en az oranda yansıtılmasını öneriyoruz. Fiyatı arttırmak kısa vadede görünen en kolay çözüm. Ancak bu artış uzun vadede hem tedarik eden firmalarımızın, hem de tedarikçilerimizin iş kaybetmesine neden olacak. Önümüzde resesyon beklentileri altında zorlu bir yıl var. Bu zorluğa karşı hep birlikte mücadele etmeliyiz. Birbirimizi anlayarak çözümler ve stratejiler üretmeliyiz. Unutmayalım ki, hepimiz aynı gemideyiz.
AA haberine göre; Emtia piyasası, satış baskısının hakim olduğu zorlu bir yılı geride bıraktı. Çin'in Kovid-19 tedbirlerini kaldırmasının ardından vaka sayısının kontrolsüz şekilde artması emtia piyasasında risk algısını yükseltirken, ABD Merkez Bankası (FED) yetkililerinin sözle yönlendirmeleri ve resesyon endişeleri de geçen yıl emtia piyasası üzerinde baskı kuran önemli unsurlar arasında yer aldı. Dünyanın önde gelen merkez bankalarının "şahin" politikalarını beklenenden daha uzun süre uygulayabileceği endişelerinin etkileri yıl genelinde hissedildi. Çin ekonomisine ilişkin belirsizlikler de emtia piyasasında öne çıkan unsurlar arasında yer aldı. Özellikle, küresel çapta bankacılık sektörüne ilişkin sıkıntılar ve para politikalarına yönelik belirsizlikler ürün bazlı ayrışmalara yol açtı. ABD'deki borç limiti krizi, enflasyon ve resesyon ikilemi ve jeopolitik riskler de emtia piyasasında sert dalgalanmalara neden oldu. İsrail-Filistin çatışması kaynaklı gelişmeler de emtia piyasasını etkileyen önemli unsurlar arasındaydı. Yılın sonuna doğru Fed'in faiz artırımlarında sona geldiğine yönelik beklentiler emtia piyasası için destekleyici olurken, küresel ekonomik aktiviteye yönelik endişelerin devam etmesi emtia piyasasındaki satış baskısının önüne geçemedi. Geçen yıl değerli metallerde altın haricinde düşüş eğilimi görüldü. Yılı, altın yüzde 13,14 değer artışıyla, gümüş yüzde 0,6, platin yüzde 7,4, paladyum yüzde 38,6 değer kaybıyla tamamladı. Paladyum, 2023'te 924,26 dolarla Ağustos 2018'den bu zamana kadarki en düşük seviyeyi test etti. Altının ons fiyatı, 2062,74 dolarla tüm zamanların en yüksek yıllık kapanışını gerçekleştirdi. Altının ons fiyatı, Fed'e ilişkin "güvercin" beklentiler, jeopolitik riskler ve dolar endeksinin gerilemesiyle 3 yılın ardından yükseldi. Merkez bankalarının "güvercin" para politikalarına 2024'te başlayabileceği beklentileri artarken, küresel piyasalarda özellikle Fed'in 2024'te faiz indirimleri için harekete geçebileceğinin işaretini vermesi ve açıklanan verilerin ekonomide "yumuşak iniş" umutlarını desteklemesi öne çıktı. Fed Başkanı Jerome Powell, Fed'in en son faiz kararı toplantısında yaptığı açıklamada, sıkılaştırma döngüsünde politika faizinin muhtemelen zirvede veya zirveye yakın olduğuna inandıklarını, banka yetkililerinin faiz oranlarının daha da artırılmasını uygun bulmamasına rağmen bu olasılığı masadan kaldırmak da istemediğini ifade etmişti. "Güvercin" beklentilerin güçlenmesi altının ons fiyatını desteklerken, tahvil faizlerindeki gerileme de altının alternatif maliyetini baskılamaya devam etti. 2022 yılını yüzde 3,88 seviyesinde tamamlayan ABD'nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 5'in üzerini görmesine karşın bu seviyelerden gerileyerek 2023'ü de neredeyse aynı seviyeden, yüzde 3,8810'dan tamamladı. Diğer taraftan, İsrail-Filistin çatışmasının daha geniş bir alana yayılabileceği endişesi güvenli liman varlıklara talebi artırdı. Talebin artmasında, Hindistan'da düğün sezonu, Batı dünyasında Noel dönemi ve Çin'de yeni yılın gelmesi de etkili oldu. Yıl içinde 2145,12 dolarla rekor seviyeyi gören altının ons fiyatı geçen yıl yüzde 13,11 artarak 2062,74 dolar oldu ve tüm zamanların en yüksek yıllık kapanışını yaptı. Altın böylece 3 yılın ardından yatırımcısının yüzünü güldürdü. Analistler, Çin tarafında Tayvan ile ilgili soru işaretlerinin devam etmesinin de altının güvenli liman özelliğini öne çıkardığını söyledi. Yıl içinde Asya merkez bankalarının para birimlerini koruma amaçlı önlemler alması da altını destekleyen unsurlar arasında yer aldı. Küresel ekonominin 2023'te yavaşlayacağına dair endişeler de altını destekledi. Küresel çaptaki resesyon riski ve para politikalarının seyrine ilişkin endişeler ve belirsizlikler altının ons fiyatını yukarı yönlü etkiledi. Çin Merkez Bankasının altın rezervlerini artırmaya devam ettiğine yönelik haberler altının yüksek performansına katkıda bulunurken, SVB ve Signature Bank'ın iflasının ardından da yatırımcılar güvenli liman altına yöneldi. Küresel ekonomik aktiviteye yönelik endişelerin devam etmesi paladyum fiyatlarını olumsuz etkilemeyi sürdürdü. Diğer taraftan elektrikli araçlara artan talep de paladyum fiyatlarının düşmesine neden oldu. Analistler, paladyumun otomobillerdeki katalitik konvertör üretiminde kullanıldığını belirterek, elektrikli araçlara talebin artmasıyla normal otomobillere olan talebin düşebileceğine yönelik tahminlerin arttığını ve paladyumda talep endişelerinin öne çıktığını ifade etti. Paladyum, resesyon endişelerinden en çok etkilenen emtialar arasında yer aldı. Küresel çapta arz fazlası olacağına yönelik endişeler paladyum fiyatının gerilemesine neden oldu. Artan faiz oranlarıyla ekonomilerde yavaşlama görülmeye başlarken, bu yavaşlama da hem otomotiv sektörü hem de diğer alanlardaki talebi etkiledi. Elektrikli araçların daha çok ön plana çıkmaya başlaması sonrasında otomotiv sektöründe kullanılan ürünler değişti, paladyum talebi de buna bağlı olarak düştü. Çin ekonomisine ilişkin devam eden endişeler de paladyumu aşağı yönlü etkiledi. Baz metallere bakıldığında, geçen yıl tezgah üstü piyasada bakır yüzde 1,8 değer kazanırken, kurşun yüzde 12,7, alüminyum yüzde 15,9, nikel yüzde 44,6 ve çinko yüzde 17,8 geriledi. Bakır geçen yıl 4,29 dolarla Haziran 2022'den sonraki en yüksek seviyeyi gördü. Küresel ekonomik aktivitenin yavaşlaması, baz metallerde talep endişelerini öne çıkardı. Çin'de imalat sanayisindeki gerileme baz metalleri etkiledi. Baz metallerdeki düşüşte, özellikle Asya'da artan resesyon endişeleri de etkili oldu. Zayıf küresel talep, yatırımcıların endüstriyel metallere yönelik duyarlılığının yanı sıra fiyatlar üzerinde de baskı oluşturdu. Çin'in katı Kovid-19 sınırlamalarını gevşetmesiyle konut sektörüne ilişkin teşvikler özellikle bakıra olan talebi artırdı. Bakırda arza yönelik endişeler de öne çıktı. Kanada merkezli First Quantum'un Panama'da işlettiği bakır madeni konusunda Panama hükümetiyle yaşadığı sorunlar da arz endişelerini tetiklemişti. Avrupa Birliği (AB), Avrupa Kritik Ham Madde Yasası'nda bakır ve nikeli stratejik metaller olarak belirledi. AB'nin bu kararı bakıra olumlu yansıdı. Peru'daki Las Bambas bakır madeninde işçilerin greve gittiğine ve First Quantum Minerals'in Panama'daki faaliyetlerini bitirebileceğine yönelik haberler de bakırda arz endişelerini öne çıkardı ve fiyatların yükselmesine neden olan faktörler arasında yer aldı. Çinli izabe tesisleri ile madenciler arasında 2024 yılında gerçekleşecek teslimatlar için müzakere edilen düşük işlem ücretleri bakırda arz endişelerini artırdı. Çinli dökümcüler, ton başına 88 dolar ve libre başına 8,8 cent olan konsantreleri rafine metale dönüştürme ücretlerinin değiştirilmesini ummalarına karşın bu ücretleri 2024 için sırasıyla 80 dolar ve 8 sente indirmeyi kabul etti.
Son üç yılda ilk kez gerçekleşen bu düşüş, bakır piyasalarında tedarik sıkıntılarının ortaya çıkabileceği endişelerini besliyor. Çin'deki stok yenileme çalışmaları ve artan fiziki talep de bakır fiyatlarını olumlu etkiliyor. Analistler, küresel çapta artacağı tahmin edilen yenilenebilir enerjiye yönelik hamlelerin de bakır talebine pozitif yansıyabileceğini ifade etti. Singapur'da bulunan emtia şirketi Trafigura'ya ilişkin haberler nedeniyle geçen yıl nikel piyasasında sert dalgalanmalar görüldü. Trafigura'nın hayali nikel ihracatı sebebiyle yarım milyar dolarlık kayıpla karşı karşıya kaldığı belirtilirken, şirket, "sistematik bir dolandırıcılığın" kurbanı olduğunu iddia etmişti. Sahtekarlığı yakın zamanda fark ettiklerini açıklayan emtia devi, Dubai merkezli metal tüccarı Prateek Gupta ile "bağlantılı" olan ve "denetime tabi tutuluyormuş gibi gözüken" bir grup şirkete karşı yasal işlem başlattığını duyurdu. Dava edilen şirketler arasında TMT Metals ve UD Trading Group da bulunuyordu. Trafigura'nın açıklamasında, aralık ayından bu yana söz konusu şirketlerden satın alınan konteynerlerin küçük bir kısmının denetlendiği ve konteynerlerin nikel içermediği belirtilmişti. Şirket, gönderilerin çoğunun transit halinde olduğunu ve "daha fazla inceleme yapılması için beklendiğini" de bildirmişti. Analistler, nikelde ise Endonezya'dan kaynaklı yoğun bir arz olduğunu söyledi. Rusya merkezli madencilik şirketi Norilsk Nickel, küresel nikel arz fazlasının 2023'te 250 bin tonun üzerine çıkacağı öngörüsünde bulundu. Bundan önce şirketin tahmini 200 bin tondu. Enerji grubunda ise Brent petrol yüzde 8,8, New York Ticaret Borsasında işlem gören doğal gaz yüzde 44,2 değer kaybetti. Brent petrolün varil fiyatı, geçen yıl 70,085 dolarla Aralık 2021'den sonraki en düşük seviyeyi test etti. İsrail ile Filistin arasındaki çatışmaların Orta Doğu'da tansiyonu yükseltmesinin küresel petrol arzını olumsuz etkileyeceği endişelerine karşın dünya ekonomilerindeki resesyon beklentisi, dünyanın en büyük petrol ithalatçısı Çin'de ekonomik ve talebe yönelik toparlanmaya ilişkin karışık sinyaller belirsizliğe yol açarken, ABD'de petrol stoklarının artması Brent petrol üzerinde baskı oluşturdu. Brent petrol fiyatlarındaki düşüşte, ABD'nin stratejik petrol rezervinden piyasaya petrol satışı yapacağına ilişkin haber akışı etkili oldu. Çin'de, işletmelere verilen yeni kredilerdeki azalış ve ABD'deki ekonomik endişelerin talep görünümünü olumsuz etkilemesi de Brent petroldeki düşüşleri tetikledi. ABD yönetimi, Venezuela'da hükümetin muhalefet ile seçimlerin 2024'te yapılması konusunda anlaşmaya varmasının ardından ülkenin petrol sektörüne yönelik uyguladığı bazı yaptırımları askıya alması da Brent petrol fiyatının gerilemesinde etkili oldu. Avrupa'da ekonomik faaliyetlerdeki zayıflık da Brent petrolün değer kaybetmesinde önemli rol oynadı. Doğal gaz fiyatlarındaki düşüşte, doğal gaz tüketiminin nispeten düşük kalmasını sağlayan hava şartları, bu nedenle birçok ülkede gaz depolarının yeniden doldurulması ve daha fazla sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithalatı etkili oldu. Özellikle maliyet nedeniyle daha az üretim yapan sanayide doğal gazda tasarruf sağlanması fiyatların düşüşünü etkiledi. ABD'de elektrik üretimindeki azalış doğal gaz talebini olumsuz etkilerken, anormal derecede ılıman geçen kış aylarında zayıf ısıtma talebinin neden olduğu yüksek stoklar, doğal gaz fiyatlarını düşürmeye devam etti.
Borsagündem haberine göre; HSBC, sıkışan arz, iyileşen Çin talebi ve küresel enerji dönüşümünün emtia fiyatlarını 2024 yılında yüksek tutacağını, bir sonraki yıl ise düşüreceğini öngördü. HSBC yayınladığı araştırma notunda, "Emtia fiyatlarının 2024 yılında ortalama %2 artacağını ve 2025 yılında %4 düşeceğini tahmin ediyoruz," dedi. HSBC, Çin'in büyümesindeki toparlanma ve devam eden arz kısıtlamalarının bu yıl emtia fiyatlarını desteklemesini bekliyor. Jeopolitik riskler ve 2024'ün ikinci yarısında daha gevşek para politikası beklentilerinin yukarı yönlü riskleri artıracağı, aşağı yönlü risklerin ise küresel büyümede devam eden yavaşlamayı içerdiği belirtildi. HSBC, Brent petrolün varil başına ortalama 82,5 dolar, ABD Henry Hub doğal gaz fiyatlarının ise milyon İngiliz ısı birimi başına ortalama 3,75 dolar olacağını tahmin ediyor. HSBC ayrıca altın fiyatlarının 2024 yılında ons başına ortalama 1.825 dolar olacağını öngörüyor ve Fed'in ilk faiz indirimini Haziran 2024'te yapacağını tahmin ediyor. Foreks haberine göre; Dünya ekonomisi, pandemiden enerji krizine kadar son yıllarda yaşanan bir dizi şokun ardından 2024 yılında da negatif bir arz şoku ile karşı karşıya. Allianz Trade’in 2023-2025 Ekonomik Görünüm Raporu’na göre siyasi ajandanın yoğun olacağı 2024’te, artan popülizm ve birçok belirsizlik “bekle ve gör” yaklaşımını benimsenmesine, satınalmadan yatırıma kadar önemli ekonomik kararların ertelenmesine neden olacak. Bunun yanı sıra jeopolitik ve ekonomik politika belirsizliği de dünya ekonomisini 2024 yılında negatif bir arz şoku ile karşı krşıya bırakabilir.
Tüm bu gelişmeler altında, emtia fiyat analizleri aşağıdaki şekilde ele alınmıştır.
Selamlarım ve saygılarımla.
Metal-Demir-Çelik:
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Bakır fiyatları Aralık ayını %0.24’lük artış ile 8.475 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Bakır Stokları ise aynı ay için %3.99’luk azalış gösterdi. Analistlere göre; Bakır fiyatları, düşük küresel stoklar ve Çin'den gelen güçlü talep ile yükseliyor. Bunun yanında ABD'nin faiz indirimi beklentisi de artış baskısı yaratıyor. Güçlü dolar ve resesyon beklentileri ise fiyatlara aşağı yönlü baskı yapmaya devam ediyor. Çin'in bakır talebi, ülkenin sıfır-Covid politikasını bırakmasının ardından 2023 yılında %3,2 arttı. Analistler, konut sektörünün durgun kalması nedeniyle yıllık büyümenin 2024'te %2,8'e yavaşlayacağını ancak enerji şebekesi, güçlü güneş ve rüzgar enerjisi sektörlerine artan yatırımlarla kısmen dengeleneceğini belirtirken; bakırın tedarik sıkılaştırılması sonucunda fiyatların 2024 ve 2025'te ortalama 9.000-10.000 dolar/ton seviyesine ulaşacağını tahmin ediyor. Analistlere göre maden üretiminden kaynaklanan büyümenin azalmasıyla, küresel rafine pazar, bu yıl 170.000 tonluk fazlalıktan 2025'ten 2027'ye kadar artan bir açığa dönecek. Paraanaliz haberine göre; Fitch Solutions’ın araştırma birimi BMI tarafından hazırlanan bir raporda, yeşil enerjiye geçiş ve olası bir dolar düşüşü, bakır fiyatlarını daha da artırabilir. Federal Rezerv’in faiz indirimi beklentileri ve küresel piyasalarda dolardaki zayıflamanın, dolar cinsinden işlem gören bakıra olan talebi artırması bekleniyor. Bank of America Securities’in Asya-Pasifik temel malzemeler başkanı Matty Zhao, FED’in faiz indirimlerine ve zayıflayan dolara dikkat çekerek, bakır için olumlu görüşünün makro faktörlere dayandığını belirtti. Citibank’in raporuna göre, yüksek yenilenebilir enerji hedefleri doğrultusunda bakır talebinin 2030 yılına kadar 4,2 milyon ton artması bekleniyor. Bu durum, potansiyel olarak bakır fiyatlarını 2025’te ton başına 15.000 dolara çıkarabilir. Goldman Sachs analistlerine göre, madencilikteki kesintiler nedeniyle bakırda yükseliş eğilimi görülüyor ve 2024’te yarım milyon tonun üzerinde açık bekleniyor. Bakır fiyatları yıl içinde ton başına 10.000 dolara çıkabilir ve 2025’te daha da yükseklere ulaşabilir diyen analistler; ilave arz kesintileri ile bakır piyasasının daha belirgin bir sıkılaşma dönemine girdiğini belirtiyorlar. Bu gelişmeler, Türkiye dahil birçok ülkede önemli bir madde olan bakırın fiyatlarında 2025’e kadar %75’e varan bir artışın beklendiğini gösteriyor. Commerzbank, bakır fiyatlarının önümüzdeki yıl boyunca yükselerek yıl sonunda 9.200 USD/ton seviyesine ulaşabileceğini öngörüyor.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Alüminyum fiyatları Aralık ayını %4.08’lik artış ile 2.235 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Alüminyum Stokları ise aynı ay için %20.84’lük azalış gösterdi. Japon alüminyum alıcıları, 2024 yılının ilk çeyreği (Q1) için Londra Metal Borsası (LME) gösterge fiyatı üzerinden metrik ton başına 90 ABD$ sevkiyat primi ödeme konusunda anlaşmaya vardı. Bu gelişme 28 Aralık'ta bildirilmiş olup, 31 Aralık 2023'te sona eren çeyrek için mevcut primden %7'lik bir düşüşe işaret ediyor. Üzerinde anlaşılan prim, küresel bir alüminyum üreticisinin metrik ton başına 95 ABD$'lık ilk teklifinden bile daha düşük. Bu karar, Asya'nın en büyük alüminyum ithalatçısı olan Japonya'nın her çeyrekte bölgedeki sevkiyat primleri için genellikle ölçütü belirlemesi açısından önem taşıyor. Japon alıcılar ile Rio Tinto ve South32 gibi küresel tedarikçilerin katıldığı 2024 yılının ilk çeyreği fiyatlandırma görüşmeleri geçen ayın sonlarında başladı. Görüşmeler sırasında bir üretici teklifini metrik ton başına 92 ABD dolarına düşürürken, bir diğeri teklifini metrik ton başına 97 ABD dolarına yükseltti. Ancak, iç talepteki yavaşlama ve stok birikimi nedeniyle 90 ABD doları seviyelerinde anlaşma sağlandı. BloombergHT haberine göre; Dünya Ticaret Örgütü'nün (DTÖ) Türkiye'nin ABD'nin çelik ve alüminyum vergilerine misilleme olarak uygulamaya aldığı ek vergileri örgütün politikaları ile "tutarsız" bularak Türkiye'nin vergileri kaldırması gerektiğine karar verdi. DTÖ'nün anlaşmazlıkların çözüme kavuşturulmasından sorumlu organı tarafından yayımlanan raporda "Panel, Türkiye'nin DTÖ ile uyumsuz olan tedbirini yükümlülüklerine uyumlu hale getirmesini tavsiye ediyor" denildi. Türkiye, ABD'nin Donald Trump yönetiminde çelik ve alüminyum ithalatına yönelik "madde 232" olarak adlandırılan ulusal güvenliğe dair incelemesine dayanarak Mart 2018'de çelik ithalatına %25, alüminyum ithalatına %10 vergi uygulamasının ardından misillemede bulunmuştu. ABD, Türkiye'nin yanı sıra misilleme olarak uyguladıkları tedbirler nedeniyle Avrupa Birliği, Kanada, Rusya ve başka ülkelere karşı anlaşmazlık çözüm süreci başlatmıştı. Commerzbank, Alüminyum fiyatlarının 2024 sonunda 2.800 USD/ton seviyesine ulaşabileceğini tahmin ediyor.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Nikel fiyatları Aralık ayını %2.40’lık azalış ile 16.250 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Nikel Stokları ise aynı ay için %38.31’lik artış gösterdi. Outokumpu paslanmaz çelik Ocak 2024 prim fiyatlarını; 430 kalite için 11 EUR/ton artış, 304 kalite için 68 EUR/ton azalış ve 316 kalite için 212 EUR/ton azalış ile açıkladı. Analistlere göre; Nikel, 2023 yılında LME'de şu ana kadar en kötü performans gösteren metal oldu ve fiyatlar yaklaşık %45 performans kaybetti. Bu düşük performans, en azından yakın vadede, zayıf makro tablo ve süregelen piyasa fazlası nedeniyle devam edecek. Commerbank, Nikel fiyatlarının önümüzdeki aylarda toparlanarak 2024 sonunda 20.000 USD/ton civarında işlem görmesini bekliyor. Hollanda merkezli ING, Aralık ayı başında yaptığı bir analizde, 2024 yılı Nikel fiyatlarının ilk üç çeyrek ortalamalarının 16.600 $ ila 16.850 $ aralığında kaldıktan sonra, yılın dördüncü çeyreğinde metrik ton başına 17.000 $ 'lık kısa vadeli bir zirve öngöreceğini duyurdu. S&P Global Commodity Insights analistlerine göre; FED'in para politikasını gevşetmesiyle LME nikel fiyatlarının 2024'te zayıflayan ABD dolarından destek bulması beklenirken, Endonezya ve Çin'den gelen birincil nikel üretimindeki artışın piyasayı üst üste üçüncü yıl da fazla vermeye devam ettirmesi nedeniyle, fiyatlar üzerindeki düşüş baskısı sürecek. S&P Global’e paralel bir yorum sergileyen Fitch analistlerine göre; Nikel fiyatları 2024, 2025 ve 2026 yılları ortalaması, sırasıyla 18.000, 17.000 ve 15.000 USD/ton seviyelerinde düşüş eğilimli hareket edecek.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Çinko fiyatları Aralık ayını %7.10’luk artş ile 2.640 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Çinko Stokları ise aynı ay için %0.25’lik artış gösterdi. Analistlere göre; büyük merkez bankalarının erken faiz indirimine gitmesi ve en büyük tüketici Çin'in ekonomik toparlanmasını sürdürmesi umutlarıyla endüstriyel görünümün iyileşmesi ile Çinko fiyatları Aralık sonunda ulaştığı 7 ayın en yüksek seviyesinden çok da uzak olmayan seviyelerde işlem görmeye devam edecek. 2024 yılı Pazar fazlası beklentileri ise fiyatlar üzerinde düşüş baskısı uygularken; rafine çinko piyasasının 2024 yılında bir toparlanma yaşaması ise yakın vadeli çinko fiyatlarına artış baskısı yapacak. Commerzbank, Çinko fiyatları için de 2024 sonunda 2.700 USD/ton seviyesini öngörüyor.
Londra Metal Borsası (LME) verilerine göre Kurşun fiyatları Aralık ayını %3.17’lik azalış ile 2.031 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, LME Kurşun Stokları ise aynı ay için %2.60’lık azalış gösterdi. Aynı dönem için LME Kalay fiyatları %8.30’luk artış ile 25.135 dolar/ton olurken, LME Kalay stokları %4.71’lik azalış gösterdi. Analistlere göre; Kalay fiyatları arz endişelerinin sürmesi ve güçlü talep beklentileriyle üç ayın en yüksek seviyelerine ulaştı. Myanmar'ın Wa bölgesinde Ağustos ayından bu yana üretimin durması fiyatlar üzerinde artış baskısı oluşturdu. Dünyanın en büyük 3. üreticisi ve en büyük tüketici Çin'in, ana tedarikçisi olan Myanmar'daki tedarik sorunları sebebiyle, alternatif kaynaklardan kalay tedariki aramak zorunda kalması ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nden yapılan ithalatın artması ile fiyatlar yükselti. Son zamanlarda, Kongo'daki kötü hava koşulları ve yıl sonuna doğru kötü yol koşulları, ülke dışındaki üretimi engelleyerek Çin'de Ekim ayından bu yana fiyatları baskılayan durgun makroekonomik durumun tersine hareket etti.
Demir Cevheri fiyatları, Aralık ayını %6.06’lık artış ile 140 dolar/ton seviyelerinde kapatırken, TÜSMOD Hurda Demir fiyat endeksi Aralık ayında %8.29 artış yönlü oldu. LME Çelik Hurda CFR Türkiye (Platts) fiyatları Aralık ayında %2.39’luk artış kaydederken, 2023 yılı değişimi %9.03 artış yönlü oldu. LME İnşaat Çeliği FOB Türkiye (Platts) fiyatları ise Aralık ayında %0.29’luk artış gösterirken, 2023 yılındaki değişim %9.66 azalış yönlü oldu. Steelorbis haberine göre; Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings 2023, 2024, 2025 ve 2026 yılları için demir cevheri beklentilerini yükseltirken, koklaşabilir taş kömürü fiyat beklentilerini yalnızca 2023 ve 2024 yılları için değiştirdiğini açıkladı. Kuruluş, azalan stok seviyelerinden dolayı 2024 yılında stok alımlar yapılmasının beklenmesi ve orta vadede arz-talep dengesinden gelecek destek sayesinde demir cevheri fiyat tahminlerini 2023 için 110$/mt’dan 118$/mt’a, 2024 için 85$/mt’dan 95$/mt’a, 2025 için 75$/mt’dan 80$/mt’a ve 2026 için 70$/mt’dan 75$/mt’a çıkardı. Orta vadeli fiyat tahminlerinde kaydedilen artışlar yeni kapasitelerin devreye alınması için daha fazla zaman gerekeceğine ve bu nedenle piyasada arz fazlası görülmeyeceğine yönelik beklentilere dayanıyor. Koklaşabilir taş kömürü fiyat beklentileri ise artan üretim maliyetleri ve olumsuz hava koşullarından dolayı deniz sevkiyatlarında görülecek aksaklıklar nedeniyle 2023 yılı için 250$/mt'dan 290$/mt’a ve 2024 yılı için 190$/mt’dan 210$/mt’a yükselirken, 2025 ve 2026 yıllarına yönelik demir cevheri fiyat tahminleri sırasıyla 180$/mt ve 170$/mt seviyelerinde yer almaya devam etti. Kuruluş, özellikle Çin’den koklaşabilir taş kömürü talebinin gelmeye devam edeceğini belirtti. Demir cevheri fiyatları, analistlerin ayı piyasası beklentilerine rağmen yılın büyük bir bölümünde 100$/tonun üzerinde seyretti. Aralık ayında demir cevheri ton başına 135 ABD dolarının üzerine çıkarak son bir yılın en yüksek kapanış seviyesine ulaştı. Çöküş beklentilerine meydan okuyarak 2023'ün en iyi performans gösteren endüstriyel metali oldu. Ağustos ayında Goldman Sachs, fiyatların düşük seyrettiği bir ortamda ayı piyasası tahmininde bulunarak demir cevherinin Aralık ayına kadar ton başına 90 dolar civarında işlem göreceğini söylemişti. Demir cevheri yükselmeye devam ederken yatırım şirketi de geri adım attı. Goldman Sachs şimdi 2024 yılı ortalama fiyat tahminini %22 artışla 110$/t'a yükseltti. ING Research ise fiyatların gelecek yıl ortalama 120$/t olacağını tahmin etti.
Plastik ve Kauçuk:
TÜSMOD Endeksine göre; Aralık ayında plastik fiyatlarında ortalama %0.20’lik azalış görülürken, yıllık değişim ortalama %4.99 düşüş olarak gerçekleşti. Aralık ayında fiyatı en çok düşen plastik %3.43 düşüş ile PET olurken, bunu %3.03 düşüş ile PE ve %2.76 düşüş ile PVC takip etti. Aynı ayda fiyatı en çok artan plastik %2.15 ile EVA olurken, bunu %1.74 ile POM ve %1.40 ile PMMA takip etti. 2023 yılı genelinde ise fiyatı en çok düşen plastik %15.95 ile PE olurken; fiyatı en çok yükselen plastik 3.23 ile PC oldu. Avrupa plastik piyasalarında, mühendislik plastikleri Aralık ayında beklendiği şekilde yatay bir seyir izlerken, Ocak ayında piyasalarda düşüş beklentisi daha hakim görünüyor. Kompozit tarafında fiyat düşüşü devam ediyor. Cam elyafında talep zayıf kalmaya devam ederken, fiyatlar düşüş eğilimli hareket ediyor. Daha önce görülen mütevazı talep artışının Aralık ayı boyunca devam edebileceğine ve fiyatları dengeleyebileceğine dair işaretler yanıltıcı oldu. Monomer fiyatlarındaki düşüş teklifleri baskılamaya devam ediyor. Az sayıda alıcı stok yeniledi. Ocak ayı başı için talepte hafif umut olmasına ragmen spot piyasalarda düşüş devam ediyor. Aralık ayında polietilen fiyatları, C2 referansındaki 30 EUR/ton'luk düşüşün etkisiyle daha da gerilerken; fiyatların Ocak ayında yeniden baskı altına girmesi bekleniyor. Stirenik fiyatları 2023 sonunda bir kez daha geriledi. Polistiren ve EPS teklifleri de stiren referansındaki düşüşü takip etti. Propilen fiyatları Ocak ayında değişmedi. Etilen referansında olduğu gibi, Avrupa propilen kontratı da Ocak 2024'te yenilendi. Kontrat 1.050 EUR/t seviyesinde sabitlendi. Naftadaki düşüşe rağmen Etilen fiyatları arzın sınırlı kalması ile yatay seyirde devam ediyor. Paraksilen fiyatları Batı Avrupa’da beklendiği üzere düşüş eğilimine devam ediyor. PET hammaddesi, önceki düşüşün ardından 38 EUR/t düşüşle 960 EUR/t seviyelerinde dengeleniyor. Poliüretan hammaddeleri için Ocak ayında fiyatların daha da düşmesi muhtemel görünüyor. Avrupa'da her iki izosiyanat için de fiyatlar, yıl sonuna doğru azalan zayıf talepten etkilendi. Avrupa stiren referansı ise Ocak ayında 5 EUR/t düşüşle 1.365 EUR/t seviyesine geriledi. Chemorbis haberlerine göre; Türkiye’de PP yaklaşık 8 ayın zirvesinde, ilave artışlar yolda. Tedarik sorunları Ocak’ta PE için kayda değer artışlara sebep oldu. Artan navlun oranları ve güçlü talep bu hafta ithal ve yurtiçi PE fiyatlarını daha da yükseltti. Türkiye’de, hızla yükselen navlunlar nedeniyle Uzak Doğu Asya'dan PVC duyulamadı. İthal PVC fiyatları Ocak ayı başında stabil eğilimini korudu. Şişelik PET piyasaları Kızıldeniz'de devam eden lojistik aksaklıkların fiyatlar üzerindeki yukarı yönlü baskıyı güçlendirmesiyle, Ocak ayına artışla başladı. Türkiye PS piyasaları da 2024’e yeni artışlarla başladı. Türkiye’de, G. Kore’den ABS teklifleri lojistik aksaklıklar nedeniyle yükseldi. ABS piyasaları keskin şekilde yükselen navlun oranları ve olası tedarik aksaklıkları ekseninde yeni yıla ciddi artışlarla başladı. Kızıldeniz krizi nedeniyle Uzak Doğu Asya’dan ve muhtemelen diğer bölgelerden yükselen navlun oranları, geçtiğimiz hafta çoğu polimer piyasasında yükseliş beklentilerine yol açtı. Söz konusu beklentilerin ardında, taşımacılık firmalarının daha yüksek maliyetlerle daha uzun rotalar izlemesi ve akabinde uzayan teslim süreleri ile artan navlun oranları yatıyor. Bazı oyuncular lojistik engeller ve yükselen nakliye maliyetlerinin piyasayı düzlüğe çıkarabileceğini düşünüyor. PP ve PE’deki artış eğiliminin PVC için de zincirleme etkileri olabileceği söylenyor. Türkiye’nin ithal PVC piyasasının Güney Kore, Tayvan ve Çin gibi Asya menşeleri için rekabetçi fiyatlar görmeyeceği aşikar. Türev talebin 2024 yılının ilk çeyreğinin büyük bölümünde durgun seyredeceği tahmin ediliyor. Ekonomik zorluklar ve durgun tüketim, kış mevsimindeki düşük sezonun yanı sıra PVC uygulamaları üzerinde baskı yaratacak gibi görünüyor. Yine de, oyuncular enflasyonun gerileyebileceği ihtimalini dikkate alarak, faaliyetlerin gelecek yılın ikinci yarısına doğru veya ikinci yarı içinde toparlanmaya başlamasını umuyor. Konut sektöründeki analistler yaklaşan yıla ilişkin temkinli iyimserliklerini dile getirdi. İnşaat maliyetlerinin kademeli olarak düşmesi beklenirken, alım gücünün 2024 ilerledikçe toparlanabileceği öngörülüyor. Bazı uzmanlara göre, hükümetin yeni kampanyalarla talebi canlandırmaya yönelik olası çabaları ve konut fiyatlarındaki kademeli düşüş, muhtemelen piyasaları rahatlatacak diğer faktörler olacak.
Kağıt:
TÜSMOD Kağıt Endeksi Aralık ayında Kraft için %2.95 ve Testliner için %11.85 oranında artış gösterdi. Bu durumda 2023 yılı için fiyat değişimi sırasıyla %28.21 ve %14.27 seviyelerinde artmış oldu. Kağıt üreticilerinden gelen duyurulara baktığımızda; Sappi Europe, süregelen maliyet enflasyonunu karşılamak amacıyla Ocak 2024'ten itibaren ince kağıt kalitelerinin fiyatlarını %7-10 oranında artıracağını duyurdu. Sonoco kısa sure once, artan girdi maliyetlerini dengelemek için Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'daki tüm kaplanmamış geri dönüştürülmüş karton (URB) sınıfları için 1 Şubat 2024 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere ton başına 50 dolarlık bir fiyat artışı uygulayacağını duyurdu. Greif Inc. Ocak ayında tüm kaplanmamış geri dönüştürülmüş karton (URB) sınıfları için ton başına 40 ila 70 dolar arasında bir artış ve tüm tüp ve çekirdek ve koruyucu ambalaj ürünlerinde minimum %6,0 artış uyguladığını duyurdu. Kaplamasız geri dönüştürülmüş karton zammı, 5 Şubat 2024 ve sonrasındaki yeni siparişler ve sevkiyatlar için geçerli olurken; tüp, çekirdek ve koruyucu ambalaj zammı ise 12 Şubat 2024 ve sonrasındaki sevkiyatlarda geçerli olacakt. URB fiyat artışının artan talebin yanı sıra artan hammadde, enerji, işçilik ve nakliye maliyetleri ile bakım giderleri sebebiyle olduğu açıklandı.
Enerji ve Petrol:
BOTAŞ'ın internet sitesinde 2024 yılı Ocak ayına ilişkin tarife tablosu yayımlandı. BloombergHT haberine göre; Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) Ocak 2024 tarifesinde hanelerde ve sanayide kullanılan doğalgazın fiyatında değişime gitmedi. BOTAŞ tarafından aylık olarak belirlenen tarifeye göre, haneler için doğalgazın fiyatı metreküp başına 4 bin 80 lira seviyesinde kaldı. Elektrik santralleri ve sanayi grubu için gaz fiyatı da böylece Ekim ayında yapılan %20 zammın ardından art arda üçüncü ayda da sabit kalmış oldu. Hane fiyatları ise Eylül 2022'den bu yana değişmedi. Bir önceki yıl rekor kıran fiyat artışlarının ardından küresel enerji darboğazının hafiflemesiyle fiyatlar bu yıl haneler için sabit kaldı. Sanayi abonelerinin tarifesi, kademe 1 için 1000 metreküp doğalgazda 8 bin 549 lira, kademe 2 için ise 11 bin 374 lira olarak belirlendi. Elektrik üretim amaçlı tarifede ise 1000 metreküp doğalgazın fiyatı 12 bin lira olarak duyuruldu. Elektrik santralleri için %42, ağır sanayi için %45 geriledi. Küçük sanayi için ise %20 arttı. AA haberine göre; Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK) faaliyet bazlı, nihai ve yeşil tarife tabloları Resmi Gazete'nin bugünkü mükerrer sayısında yayımlandı. Buna göre, 1 Ocak'tan itibaren geçerli olan elektrik tarifesi mesken aboneleri, ticarethane ve sanayi aboneleri için sabit kaldı. İlk kademede bulunan mesken abonelerinin tarifesinde kilovatsaat başı fiyat 134,1070 kuruş, yüksek kademede yer alanların tarifesinde ise kilovatsaat başı fiyat 199,1154 kuruş olan rakamlarda değişikliğe gidilmedi. İlk kademede yer alan ticarethane abonelerinin tarifesinde elektriğin kilovatsaat fiyatı 279,0395 kuruş, yüksek kademedeki kilovatsaat fiyat da 370,6589 kuruş olarak sabit kaldı. Alçak gerilim sanayi abonelerinin elektrik tarifesinde kilovatsaat fiyatının da 370,1826 kuruş olması kararlaştırıldı. Öte yandan, yeşil tarifede kilovatsaat fiyatı 312,4942 kuruş olarak belirlendi. Yurtiçi pompa fiyatları Aralık ayında Motorin için %0.05 ve Benzin için %0.03 artış gösterdi. Bu şekilde 2023 yılında pompa fiyatları Motorin için %70.37 ve Benzin için %77.70 seviyelerinde artmış oldu. NTV haberine göre; ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA), "Aralık 2023 Kısa Dönem Enerji Görünümü Raporu"na göre, Brent türü ham petrolün varil fiyatı kasımda bir önceki aya göre 8 dolar düşüşle ortalama 83 dolara geriledi. Bu düşüşte, büyük ölçüde küresel petrol talebindeki büyümeye ilişkin devam eden endişeler etkili oldu. Rapora göre, Brent türü ham petrolün ortalama varil fiyatının bu yıl 82,40 dolar seviyesinde gerçekleşmesi bekleniyor. Bu rakam bir önceki raporda 83,99 dolar olarak tahmin edilmişti. Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün ortalama varil fiyatının da 77,63 dolar olacağı öngörülüyor. Söz konusu rakam, geçen ay 79,41 dolar olarak öngörülmüştü. Öte yandan, rapora göre, petrol fiyatlarındaki düşüş her ne kadar Aralık ayında da devam etse de 2024'ün ilk çeyreğinde küresel petrol stoklarında öngörülen düşüş nedeniyle gelecek aylarda petrol fiyatlarında yukarı yönlü hareketlenmeler bekleniyor. AA haberine göre; Fitch Ratings, Suudi Arabistan ve Rusya'nın başı çektiği OPEC+ petrol üreticisi ülkelerin arz üzerinde kurduğu baskının gelecek yılın ilk yarısına kadar petrol fiyatlarını yukarı yönlü destekleyeceğini belirterek, gelecek yıla ilişkin petrol tahminini varil başına 5 dolar artırdı. Fitch Ratings'ten yapılan açıklamaya göre, kurum, bu yıl için Brent tipi ham petrol varil fiyatı öngörüsünü 80 dolardan 82 dolara, Batı Teksas türü (WTI) ham petrol fiyatı öngörüsünü ise 75 dolardan 78 dolara yükseltti. Gelecek yıl için daha önce varil fiyatı 75 dolar olarak tahmin edilen Brent petrolün varil fiyatı 80 dolar ve 70 dolar olarak tahmin edilen WTI tipi ham petrolün varil fiyatı 75 dolar olarak revize edildi. Fitch Ratings, 30 Kasım'da yapılan toplantıda bazı OPEC+ üyesi ülkelerin mevcut üretim kesintilerine ek olarak getirdiği günlük 2,2 milyon varillik gönüllü üretim kesintisinin petrol fiyatları üzerindeki yukarı yönlü baskıyı artığını belirtti. Ekonomim haberine göre; Goldman Sachs, 2024 yılı Brent ham petrolü için fiyat beklentisini varil başına 10 dolar düşürerek 70 ila 90 dolar arasına çekti ve ABD'nin güçlü üretiminin petrol fiyatlarındaki herhangi bir artışı ılımlı hale getireceğini söyledi. Goldman Sahcs yaptığı değerlehndirmede, "2024'te fiyatların hala aralığa bağlı olmasını ve sadece ılımlı fiyat oynaklığı bekliyoruz. Sıkılaştırma şoklarının üstesinden gelmek için yüksek yedek kapasite, yukarı yönlü fiyat hareketlerini sınırlamalıdır" dedi. Brent petrolünün Haziran 2024'te varil başına 85 dolarlık bir zirveye ulaşmasını bekleyen Goldman Sachs, 2024/2025 için daha önce 92 dolar olan ortalama fiyat tahminini 80-81 dolara indirdi.
Döviz Kurları:
TCMB 29 Aralık 2023 kapanış verilerine göre, USD döviz satış kuru bazında %2.14’lük artış ile 29,49 TL; EUR döviz satış kuru bazında %3.36’lık artış ile 32,63 TL oldu. EUR/USD paritesi ise Aralık ayında %1.19 artarak, 1.1065 seviyesine yükseldi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Aralık ayı Piyasa Katılımcıları Anketine göre; cari yıl sonu döviz kuru (ABD Doları/TL) beklentisi bir önceki anket döneminde 30,00 TL iken, bu anket döneminde 29,62 TL olmuştur. 12 ay sonrası döviz kuru beklentisi ise bir önceki anket döneminde 39,62 TL iken, bu anket döneminde 39,46 TL olarak gerçekleşmiştir. Tradingview kaynaklı Forex haberine göre; teknik açıdan bakıldığında, EUR/USD sadece 2023 aralığının ortasına yakın değil, aynı zamanda 2024'e girerken 3 yıllık aralığının da ortasında yer alıyor. Bir yıllık konsolidasyonun ardından, 2024'te daha güçlü bir trend ve daha fazla dalgalanma olasılığı arttı, ancak net bir teknik trend ve Atlantik'in her iki yakasındaki faiz indirimlerinin zamanlaması ve miktarı konusunda muazzam bir belirsizlik olmadığından, analistler çok güçlü bir taahhütte bulunmadan önce fiyatların şu veya bu şekilde kırılmasını beklemek isteyebilir. İzlenecek kilit seviyeler açısından, 1,0500 ile 1,1250 arasındaki 2023 aralığı kilit olacaktır. 1,1250'nin üzerinde bir yükseliş kırılması, Ocak/Şubat 2022'nin en yüksek seviyelerini 1,1500 bölgesinde ve ardından tüm 2021-2022 düşüşünün %78,6 Fibonacci geri çekilmesini 1,1750 civarında ortaya çıkaracaktır. JPMorgan haberine göre; Euro'ya bakıldığında, bölge kısıtlayıcı faiz oranları nedeniyle resesyonla birlikte politikalara devam ederken, 2024'te ikna edici bir toparlanma beklentisi zayıf görünüyor. Tek para biriminde bir toparlanma için yalnızca FED'in gevşemesi değil, aynı zamanda bölgesel büyüme beklentilerinin de iyileşmesi gerekiyor. J.P. Morgan Research, Euro/dolar paritesinin 2024 yılının ilk yarısında parite ile 1,05 arasında seyredeceğini tahmin ediyor. İngiliz Sterlini için de benzer bir görünüm söz konusu ve piyasa 2024 yılında yapışkan enflasyon ile daha zayıf büyüme arasında gidip geliyor. Sterlin için 2024'te belirleyici olan konu, bu yılki politika sıkılaştırmasının büyümeyi ve işgücü piyasasını ne kadar yavaşlatabileceği ve İngiltere Merkez Bankası'nın (BoE) enflasyon görünümü konusunda banka faizini düşürecek kadar rahat olup olmadığıdır. JP Morgan Research, sterlin/dolar paritesinin 2024 yılının ilk çeyreğinde 1,18'e düşeceğini, Aralık ayında ise 1,26'ya yükseleceğini tahmin ediyor.
Yurtiçi Fiyat ve Maliyet Endeksleri:
TUİK verilerine göre, Yİ-ÜFE (2010=100) 2023 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre %1,14, bir önceki yılın Aralık ayına göre %44,22, bir önceki yılın aynı ayına göre %44,22 ve on iki aylık ortalamalara göre %49,93 artış gösterdi. Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında %65,59 artış, imalatta %53,68 artış, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %29,69 azalış, ve su temininde %66,97 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında %47,72 artış, dayanıklı tüketim malında %60,07 artış, dayanıksız tüketim malında %64,37 artış, enerjide %1,69 azalış ve sermaye malında %65,07 artış olarak gerçekleşti. Sanayinin dört sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında %2,00 artış, imalatta %2,00 artış, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında %11,40 azalış ve su temininde %7,34 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri; ara malında %2,54 artış, dayanıklı tüketim malında %2,50 artış, dayanıksız tüketim malında %2,23 artış, enerjide %6,63 azalış ve sermaye malında %2,27 artış olarak gerçekleşti. Yıllık azalış gösteren tek alt sektör %29,69 ile elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme oldu. Buna karşılık diğer madencilik ve taş ocakçılığı ürünleri %84,96, basım ve kayıt hizmetleri %70,67, motorlu kara taşıtları, römork ve yarı römork %70,34 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. Aylık en yüksek azalış; %11,40 ile elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme, %3,63 ile kok ve rafine petrol ürünleri, %2,27 ile ham petrol ve doğal gaz alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık temel eczacılık ürünleri ve müstahzarları %7,35, su ve suyun arıtılması ve dağıtılması %7,34, giyim eşyası %4,30 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. YD-ÜFE (2010=100) 2023 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre %3,51, bir önceki yılın Aralık ayına göre %54,86, bir önceki yılın aynı ayına göre %59,15 ve on iki aylık ortalamalara göre %50,10 artış gerçekleşti. Sanayinin iki sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında %59,51, imalatta %59,14 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında %51,39, dayanıklı tüketim malında %63,86, dayanıksız tüketim malında %64,38, enerjide %55,05, sermaye malında %66,60 artış olarak gerçekleşti. Sanayinin iki sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında %4,29, imalatta %3,50 artış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri; ara malında %3,37 artış, dayanıklı tüketim malında %4,43 artış, dayanıksız tüketim malında %4,35 artış, enerjide %1,39 azalış, sermaye malında %4,16 artış olarak gerçekleşti. YD-ÜFE sektörlerinden kağıt ve kağıt ürünleri %42,72, ana metaller %44,07, basım ve kayıt hizmetleri %44,24 ile endekslerin en az arttığı alt sektörler oldu. Buna karşılık tütün ürünleri %92,02, makine ve ekipmanlar b.y.s. %71,59, içecekler %70,74 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. Aylık azalış gösteren tek alt sektör %1,39 ile kok ve rafine petrol ürünleri oldu. Buna karşılık içecekler %6,98, metal cevherleri %5,49, elektrikli teçhizat %4,88 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu.