Prof. Dr. Ali Rıza Büyükuslu
Akıllı-Yetenekli Toplum İnşası ve İş Dünyasının-Şirketlerin Sosyal Vizyonu, Misyonu ve Sorumluluğu
Bilim ve teknoloji çağının, Dijital teknoloji devriminin, Dijital dönüşümün ekonomik olarak yeni bir sermaye birikim modelinin, entelektüel sermayenin ve yeni nesil dijital girişimcinin doğmasına neden olmasının yanı sıra hiç kuşkusuz ki konvensiyonel üretim endüstrisi ve petrol şirketlerinin ticari üstünlüğüne son veren yeni dijital teknoloji firmaların yarattıkları ekonomik katma değer ile birlikte küresel ekonomide en ön sıralarda yer almalarının başlıca sebebi olduğu gerçeği tartışmasız kabul edilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda ve aynı zamanda tüm bu ekonomik altyapıda yaşanan değişimin toplumsal sosyal üst yapıyı da derinden etkisi altına aldığı, değişime zorladığı ve dönüştürdüğü tartışmaya dahi açık olmayan bir diğer gerçektir.
Söz konusu üst yapı değişimi sosyolojik olarak çok iyi yönetilmesi gereken bir olgu olduğu için üniversitelerde sosyal bilimcilerden, şirketlerde dijital liderlik olarak tanımladığımız yeni nesil filozof üst düzey eğitimli (master+doktora) yeni tip yöneticilerden, Siyasi liderler ve devlet bürokratlarından ortaya çıkan ve artık karakter olarak küresel boyutlara varan sosyal sorunlara karşı yeni bir sosyal vizyon, sosyal misyon ve sosyal inovasyon politikaları geliştirmeleri ve artık aksiyon almaları beklenmektedir. Tüm insanlık tarihi boyunca insanlığın bu boyutta ve küresel düzeyde ilk defa yüzleştiği ve yıkıcı dijital teknolojilerin neden olduğu sosyal sorunlara karşı insani değerleri korumak ve sosyal refahı eşitlikçi bir dünyada sağlamak için sistemin omurgasının Toplum. 5 ile güçlendirilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, Toplum 5.0 ve beraberinde öngördüğü süper akıllı topluma geçiş şirketleri daha sosyal sorumlu yeni bir iş modeline geçmeyi teşvik etmektedir. Küresel sermaye açısından buna bir nevi ‘Sosyal Kapitalizm’ ‘e geçiş olarak ta tanımlayabiliriz.
Sadece üretime, pazarlamaya, satışa ve karlılığa odaklanmış şirket olmak yerine sosyal ve kültürel değerlere sahip ve sosyal sorunlar karşısında da sosyal sorumlu davranan şirket olarak yeni bir sosyal iş modeli üzerinde mesafe almaları gerekmektedir. Bu durum birçok şirket açısından yeni bir şirket kültürünün benimsenmesi ve yeni bir daha hümanist insan kaynağı yönetim politikalarına geçmeleri anlamına gelmektedir.
Aslında bu konuda en çok ikna etmeleri gereken kesim ise yeni nesil dijital müşteriler ve onların şirketlerden beklediği sosyal sorumlu davranış norm ve kodlarıdır. Bu bağlamda, yeni dijital müşteri profiline yenilikçi ürün bazlı yaratılan ekonomik fayda ve tatminin sağlanmasının yanı sıra şirketlerin müşterilerini yaşadığımız dünyaya, topluma, çevreye, sürdürülebilirliğe, ürün güvenliğine, insan sağlığına, sosyal eşitsizliğe ve bunun gibi bir çok sosyal problemler karşısında ortaya koyacakları sosyal katma değer yada sosyal çözümlerle mutlu olmalarını sağlamaları gerekmektedir. Sosyal refahın sağlanması artık eskisi gibi sosyal devlet politikaları vasıtasıyla sadece devletten beklenmemekte özel sektöründe karlarını ve ticari çıkarlarını maksimize eden vahşi kapitalist yaklaşımından daha sosyal sorumlu davranan ve gelirlerinin bir kısmını da yaşadıkları toplumun sosyal sorunları için paylaşan sosyal sorumlu kapitalist yada sosyal sorumlu şirket modeline hızla geçmeleri beklenmektedir. Bu itibarla, toplumla ve müşterilerle yeni iletişim kanalları kurmak ve onları, beklentilerini ve sosyal sorunlarını dinlemek ve anlamak gibi yeni bir şirket vizyonu ve misyonu üzerinde bütçe ayırmak ve çalışmak gerekmektedir.
Yeni ekonomik ve sosyal küresel düzenin ve ekonomik ve sosyal sistemin şirketleri toplumun diğer aktörleri ile daha fazla işbirliği yapmaya ve paylaşım ekonomisine zorlamaktadır. Bu noktada, şirketlerin toplumla ve müşterilerle oluşturacakları yeni sosyal iletişim mecralarının etkinliğinin, çeşitliliğinin ve sayısının hızla artmasının yanı sıra Büyük Veri Bilimine, veri madenciliğine ve veri analizlerine ayrıca ayıracakları zaman, kaynak ve yatırımların önemide gittikçe artacaktır. Dijital Dönüşümün ve küresel inovasyon ekonomisinin yarattığı yeni müşteri karakteri dijital, seçici, çeşitçi, çok alternatifli, ekonomik, küresel ve sosyal ve har şeyden önemlisi ‘SÜPER AKILLI’ dır. Bu nedenle, süper akıllı bir topluma geçişin en önemli belirleyicileri süper akıllı üretici (şirketler) ve tüketiciler (bireyler) olacaktır. İçinde yaşadığımız dönemde Kapitalist üretim ilişkileri yeni bir akıl ve toplum modeli ile mesafe almaya başlamıştır.