Barbaros Demirci
2020 Yılında Plastik Ambalaj Sektörü Yüzde 2,2 Büyüdü
Covid-19 salgını öncesinde ambalaj şirketleri, çevreye duyarlı, yeniden kullanılabilir ve biyolojik olarak parçalanabilen yenilikçi teknolojiler geliştiriyorlardı. Ancak yeniden kullanılabilir ambalajların hijyen ve güvenliğine ilişkin endişeler, ambalaj endüstrisinin sürdürülebilir ve döngüsel bir tedarik zincirine doğru ilerlemesini geçici olarak durdurmuştur. Ambalaj sektöründe etkilenen belirli alanlar şunlardır: Dijital Baskıda Artış, Tüketici Tercihleri, E-ticaret, Yeni veya Artan Hijyen ve Tüketici Güvenliği Kaygıları, Yeniden Tanımlanmış Sürdürülebilirlik ve Tek Kullanımlık Plastiklerin Artışı.
Salgın sürecinde ambalaj kullanan sektörlerdeki üreticilerin acil durum taleplerine yanıt verme zorunluluğu nedeni ile, COVID-19, ambalaj sektöründeki inovasyon çalışmalarının ertelenmesine neden olmuştur. Bunun dışında, birçok perakendecinin hijyen nedenlerinden dolayı tek kullanımlık tip ambalaja geri döndüğü görülmüştür. Örneğin, kafelerde yeniden kullanılabilir bardaklar ve hatta bazı perakendecilerde yeniden kullanılabilir poşetler yasaklanmıştır. Bu nedenle tek kullanımlık ambalajlara olan talep artmıştır.
Salgın sürecinde, evde kalma ekonomisinin yükselmesi nedeniyle artan dijital teslimat siparişlerini karşılamak için ambalajlara olan talep artış göstermiştir. Tek kullanımlık ambalajlara yönelik talep seviyelerinin salgın sonuna kadar yüksek kalması beklendiğinden, ambalaj üreticilerinin değişen tüketici tercihlerine uyum sağlamaları gerektiği anlaşılmaktadır. Tüketiciler daha önce ambalajlarda büyük ölçüde görünüme önem verirlerken, artık hijyen faktörlerine daha fazla odaklanmışlar ve paketlenmiş bir ürünün ne kadar korunduğuna ve ambalajın mikrop veya virüssüz olup olmadığına öncelik verir duruma gelmişlerdir.
Korona virüs salgını yayıldıkça ve etkisi büyüdükçe, gıda ve gerekli malzemeleri tüketicilere güvenli bir şekilde sağlamak gibi temel ihtiyaçları karşılamaya yardımcı olan endüstriler giderek daha fazla öne çıkmıştır. Ambalaj endüstrisinin en büyük faaliyet alanı gıda ambalajı olduğundan, dünya çapında yılda 900 milyar dolarlık endüstri ön saflarda yer almıştır. Yiyecek, sağlık ürünleri ve e-ticaret taşımacılığına yönelik ambalajlara olan talep keskin bir şekilde artarken, endüstriyel, lüks ve bazı nakliye ambalajlarına olan talep düşmüştür. Covid-19 salgını nedeniyle restoranların ve yiyecek servisi satış yerlerinin kapanması gıda ambalaj talebini arttırırken, tüketicilerin harcamalarını kısmaları gıda dışı ve kaliteli ambalajlara olan talebin gerilemesine neden olmaktadır.
Bunun dışında, esnek blister folyolar, pompalar, kapaklar ve sert plastikler dahil olmak üzere farklı sağlık hizmeti ambalaj ürünlerine talep artmaktadır. Karton kutular, plastik kaplar veya çelik variller gibi koruyucu ambalajlar, malların ve ürünlerin bir varış noktasından diğerine taşınması için gereklidir. Yiyeceklerin güvenli bir şekilde süpermarkete ulaştırılması için koruyucu ambalaj içinde gönderilmesi gerekmektedir. Cep telefonunun, dizüstü bilgisayarın veya televizyonunun evlere ulaştırılması için koruyucu ambalajlara ihtiyacı vardır. Hastanelere tıbbi malzeme, kişisel koruyucu ekipman ve aşı taşımak için koruyucu ambalaja ihtiyaç duyulmaya devam edildiğinden koruyucu ambalaj talebinde gerileme olmamıştır.
Ambalajların tedarik zincirinde oynadığı temel rol, covid-19 bu tedarik zincirlerini bozmaya başladığında daha iyi anlaşılmıştır. Ambalaj şirketleri, tedarik zincirindeki kaynak sıkıntısı ve kesintilerle uğraşırken, artan talebe cevap vermek için çaba göstermişlerdir. Bununla birlikte, covid-19, tedarik zincirinin birçok bölümünü, işlerin kapatılması, kilitlenmeler veya virüs için pozitif test ettikten sonra işçilerin kendi kendilerini izole etme ihtiyacı nedeniyle bir gecede kapanmaya zorlamıştır. Plastik ve karton ambalajlar için malzeme tedarik eden geri dönüşüm sektörünü ciddi şekilde kesintiye uğramıştır
2015 – 2020 yıllarını kapsayan son 5 yılda, yılda ortalama miktar bazında %2,4, değer bazında da %0,9 artan plastik ambalaj malzemeleri üretimi, 2020 yılında 2019 yılına kıyasla miktar bazında %2,2 ve değer bazında %5,8 artmıştır. 2020 yılında plastik ambalaj malzemeleri üretimi 3,87 milyon ton ve 12,17 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’de toplam ambalaj sektör üretimi içinde plastik ambalaj sektör üretimi %40 civarında paya sahiptir.
Plastik ambalaj sektör ithalatının toplam ambalaj sanayi ithalatı içindeki payı %55 düzeyindedir. 2015 – 2020 yıllarını kapsayan son 5 yılda, yılda ortalama miktar bazında %0,3 artan, değer bazında da %0,4 gerileyen plastik ambalaj malzemeleri ithalatı, 2020 yılında 2019 yılına kıyasla miktar bazında %0,3 ve değer bazında %8,3 artmıştır. 2020 yılında plastik ambalaj malzemeleri ithalatı 431 bin ton ve 1,68 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılında plastik ambalaj malzemeleri ithalatı, toplam plastik malzemeleri ithalatı içinden miktar bazında %77 değer bazında da %61 pay alırken, 2020 yılında payı düşerek miktar bazında %74’e değer bazında da %59’a gerilemiştir.
Plastik ambalaj malzemeleri 80’in üzerinde ülkeden ithal edilmektedir. En çok ithalat yapılan 10 ülkenin 2020 yılında toplam ithalattan aldığı pay miktar bazında %71 değer bazında da %76 olarak gerçekleşmiştir. 2020 yılında Almanya, Çin, İtalya, G. Kore ve Fransa toplam ithalat içinde ilk 5’e giren ve toplam ithalattan %56 pay alan ülkeleri oluşturmuştur. Plastik ambalaj malzemeleri ihracatının toplam ambalaj sanayi ihracatı içindeki payı %66 düzeyindedir.
2015 – 2020 yıllarını kapsayan son 5 yılda, yılda ortalama miktar bazında %9,3 değer bazında da %6,4 artan plastik ambalaj malzemeleri ihracatı, 2020 yılında 2019 yılına kıyasla miktar bazında %16,9 ve değer bazında %13,6 artmıştır. 2020 yılında plastik ambalaj malzemeleri ihracatı 1,27 milyon ton ve 3,04 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılında plastik ambalaj malzemeleri ihracatı, toplam plastik malzemeleri ihracatı içinden miktar ve değer bazında da %55 pay alırken, 2020 yılında payı miktar bazında %53’e inmiş değer bazında %55’te kalmıştır.
Türkiye, 150’nin üzerinde ülkeye plastik ambalaj malzemeleri ihraç etmekte olup, 2020 yılında en büyük 10 pazar, toplam ihracatımızdan miktar bazında %46, değer bazında da %48 pay almıştır. 2020 yılında İngiltere, Almanya, Irak, ABD ve İsrail plastik ambalaj malzemeleri ihraç ettiğimiz ve toplam ihracattan %37 pay alan ilk 5 büyük pazarını oluşturmuştur.
Türkiye, toplam plastik ambalaj malzemeleri dış ticaretinde miktar ve değer bazında dış ticaret fazlası veren net ihracatçı bir ülkedir. 2015 – 2020 yıllarını kapsayan son 5 yılda, yılda ortalama miktar bazında %17 değer bazında da %22 artan plastik ambalaj malzemeleri dış ticaret fazlası, 2020 yılında 2019 yılına kıyasla miktar bazında %10,328 ve değer bazında %21 artmıştır. İhracatın artması ve ithalatın azalması sonucu 2020 yılında plastik ambalaj malzemeleri dış ticaret fazlası 836 bin ton ve 1,36 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Plastik ambalaj malzemeleri ortalama birim ithal fiyatları 2020 yılında 3,9 $/Kg ihraç fiyatları da 2,4 $/Kg olarak gerçekleşmiş ve 2019 yılına kıyasla ithal fiyatları %7,9 artmış ihraç fiyatları da %2,8 gerilemiştir. Diğer taraftan, bu dönemde birim ihraç fiyatları birim ithal fiyatlarının %38 gerisinde gerçekleşmiştir.
2015 – 2020 yıllarını kapsayan son 5 yılda, yılda ortalama miktar bazında %0,8 artan, değer bazında da %0,5 azalan plastik ambalaj malzemeleri iç pazar tüketimi, 2020 yılında 2019 yılına kıyasla miktar bazında %1,1 değer bazında da %4,2 artmıştır. 2020 yılında plastik ambalaj malzemeleri iç pazar tüketimi 3,16 milyon ton ve 10,82 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2020 yılında sektörde miktar bazında toplam üretimin %33’ü ihraç edilmiş, yurtiçi tüketimin %14’ü ithalatla karşılanmıştır. Değer bazında ise toplam üretimin %24’ü ihraç edilmiş, yurtiçi tüketimin %15’i ithalatla karşılanmıştır.